قبرستان

قبریستان، جای دفنکنین مییتها. دفنکنی مییتها هنوز از دورة پلیالیت (تقر. 50-40 هز. سال مقدّم) آغاز یافته است. در آن دوره مییتها را در خود قرارگاه می‌گورانیدند. ق.-ها در دورة می‌زالیت پیدا شده‌اند. دهمه و ناووسها را برای دفن مییتها در سغد، استروشن، فرغانه، چاچ و باختر نیز وسیع استوفاده می‌بردند. در ق-های سغد دهمهایی یافت شده‌اند، که در آنها مییتها را موقتاً می‌گذاشته‌اند و بعد از گشت تازه شدن استخوان آن را به خمها یا استدانها انداخته در ناووسهای اولادی یا عایلوی می‌نهاده‌اند.

در نتیجة تدقیقات آرشیالوگی معلوم شد، که در دورة عتیقه مییتها را در ق-های اولادی، عایلوی و شهری دفن می‌کرده‌اند. در ش-های تخارستان، مییتها را بی استدان و در دهات باشد، در استدانها و خمها می‌گورانیده‌اند.

بعد در آسیای میانه جاری شدن دین اسلام دو نمود گور-لحددار و شامی معمول گردید. امّا عادت مقبره و سگانسازی باقی ماند. قبر شامی از چقوری راست‌کنجه عبارت بود و آن را اکثراً در جایهای زمینش سنگلاخ برای قبرهای لحددار ناموافق می‌کافتند بالای قبر شامی را با تخته‌سنگ یا چوب می‌پوشانند. در قبرهای مسلمانی میت را با تخته‌پشت، cap به سوی شمال و ر و به غرب (قبله) دفن می‌کنند. عادتاً سر قبر میّت سنگ، چوب ظرفهای سفالی و غ. گذاشته می‌شد. در ق. مییتها را در اطراف قبر سراولاد می‌گورانیدگی شدند. پس از برپا گردیدن حاکمیت ساویتی در حدود امروزة تاجیکستان ق-ها از طرف تشکیلاتهای دخلدار تعمیر و ‌‌آباد گرداینده می‌شوند. در آنها برای ابدی گردانیدن خاطرة برپاکنندگان حاکمیت ساویتی در سرزمین تاجیکان، خادمان برجستة پرتیوی و ساویتی، علم و مدنیت و دیگ. مجسمه‌ها می‌گذارند.

د .: تالستاو س. پ. . پا دریونیم دیلتم آکسه ا ینسرته، م. ، 1962؛ لیتوینسکیی ب. ا. ، سیداف ا. و. ، تیپّة-شاخ، م. ، 1983.

یو. یعقوباو.