خاجسرتیز

خاجسرتیز، کوه نمکیست در ریان واسی ویل. کولاب. 10-12 کم غربتر از ش. کغولاب و 15 کم شمالتر از پتش واسع، در ساحل راست د. یخس و (یاغس و) واقع است. یکی از کلانترین گنبذهای نمک جهان می‌باشد. اندازة گنبذ 9×11 کم؛ بلندی‌اش از س. ب. 980 م و از سطح وادی د. یخس و 400 م. جسم نمکسنگ زنبوروغ مانند است، که گنبذ آن در روی زمین واقع گشته، پایهش در زیر زمین تا ته‌نشستهای دورة یورة بالا کشال یافته است. غفسی نمکسنگ، که به واسطة پرمه‌چاهها مویین کرده شده است، در قسم مرکزی گنبذ و پایة آن به 2000 م و در کنارتر گنبذ از 400 م تا به 200 م می‌رسد. روی نمکسنگ را (در گنبذ) قَبَت گج (غفسی‌اش 15-53 م) و جسماً قَبَت جنسهای لیاسمانند (0-65 م) پوشیده‌اند. کوه نمک چقوریهای کرستی بسیاری دارد. در دامنة نشیبیهای شرقی و جنوبی چشمه‌های شور موجودند. در گذشته مردم محلی از چشمه‌های شور نزد دیهه کفترخانه نمک می‌گرفته‌اند. کان نمک xاجسرتیز ذخیرة نهایت کلانی دارد. از روی ترکیب، ساخت، پیدایش و ذخیره‌اش نمک xاجسرتیز به کان نمک خواجه‌موعمین خیلی نزدیک است. کوه نمک xاجسرتیز از جهت بزرگی، بلندی و ساخت داخلی یادگاری گیالاگی حساب می‌شود.         و. ا. الیزراف.