فسلهای سال

فصلهای سال (بهار، تابستان، تیره‌ماه، زمستان) ، به دوره‌ها تقسیم شدن سال را گویند، که در قدیمولییام موافق حرکت-آفتاب در آسمان و تغییر فصلها در طبیعت مقرّر گردیده است. عوضشوی فصلهای سال در نتیجة میل تیر چرخزنی زمین به همواری مدار زمین (تحت کنج 66°33′) صورت می‌گیرد. هنگام در گرد آفتاب حرکت نمودن زمین محور آن نسبت به خودش قریب پرلّیل جایی عوض می‌کند و بنا بر این در دوام سال نسبت به آفتاب به قطب شمالی یا جنوبی (یعنی به قطبهایی که به قطبهای زمین موافقند) میل می‌کند. در این مورد آفتاب گاه نیمکرة شمالی، گاه نیمکرة جنوبی را بیشتر گرم می‌کند و از این سبب تابستان نیمکرة شمالی به زمستان نیمکرة جنوبی راست می‌آید و برعکس.

اغاز هر یک فصل سال در استرانامیه با حرکت عیان آفتاب در سفیرة آسمانی مویین کرده می‌شود.
اغاز بهار در نیمکرة شمالی لحظه‌ای است، که آفتاب از روی ایکلیپتیکه حرکت کرده، در وقت گذشتن از نیمکرة جنوب به نیمکرة شمالی (20 یا 21 مارت) ایکوتار آسمانی را در نقطة اعتدال بهاری می‌برد. در لحظة سرشوی تابستان در نیمکرة شمالی (21 یا 22 ژوئن) آفتاب از نقطة شمالترین ایکلیپتیکه (نقطة انقلاب تابستانی) می‌گذرد. در لحظة سرشوی تیره‌ماه در نیمکرة شمالی (23 سپتامبر) آفتاب هنگام از نیمکرة شمال به نیمکرة جنوبی گذشتنش ایکوتار را بار دیگر می‌برد (نقطة اعتدال تیره‌ماه). زمستان در نیمکرة شمال (21 یا 22 دسامبر) هنگام گذشتن آفتاب از نقطة جنوبترین ایکلیپتیکه (نقطة انقلاب زمستانی) سر می‌شود.
زبسک مدار حرکت زمین در گرد آفتاب ایلّیپسی است، حرکت آن نامنتظم می‌باشد و از این سبب دوامات فصلهای سال یک خیل نیست. در اوّل ژانویه هنگام از پیریگیلیی گذشتن زمین به آفتاب نزدیکتر بوده، باسرعتتر حرکت می‌کند. از این رو، زمستان در نیمکرة شمالی نسبت به دیگر فصلهای سال کوتاهتر، تابستان باشد، طولانیتر است. الحال در نیمکرة شمالی بهار تقریباً 92، 8 شباروز، تابستان 93، 6، تیرماخ 89، 8 و زمستان 89، 0 شباروز دوام می‌کند. فصلهای سال همگی 365، 2422 شباروز (سال تراپیکی) را تشکیل می‌دهند. از بس که هنگام حرکت زمین از روی مدار فرق بین مسافه‌های خردترین و کلانترین آن و آفتاب نسبتاً کم است، تغییر مقدار گرمی آفتاب، که زمین می‌گیرد، به عوضشوی فصلهای سال عملاً تأثیر نمی‌رساند. د. سعیداو.