شماخقلع، دمنة منسوب به عصرهای 13-14، که 50 کم غربتر ش. کهنه-اورگنج رسّ ترکم. واقع است. دمنه را س. 1946 س. پ. تالستاو کشف نمود. س. 1948 آن را باستانشناسان ایکسپیدیتسیة آرشیالوگی و اتنوگرافی خوارزم تدقیق نمودهاند. اساس دمنه را باقیماندة قلعة ابتدای عصرهای میانه تشکیل میدهد. قلعه راستکنجه بوده، آن را دیوار غفس، که برجها دارد، احاطه نموده است. در قسم مرکزی دمنه حولیهای کلان-کلان اعیان و اشراف و مسجد جامع بنا یافتهاند. مسجد دیگر بیرون از دیوار داخلی ساخته شده است. در کنارههای شماخقلعه محلههای هنرمندان (محلة کُلالان در قسم جنوب، محلة آهنگران در قسم شیم. غربی، محلة شیشهگران در قسم غربی شهر) واقع بودهاند. شهر در عصرهای 13-14 نشو و نما یافت. در این دوره آن با دولتهای همسایه، خصوصاً با شهرهای آلتینورده، رابطة تجارتی داشت.
د .: وکتورسکیه ا. ن. . آ رسکاپکخ 1948 گ. نه سریدنیویکاوام گارادکی. شی شیمخیکله ترکمینسکایی سّر. . تر ،؛ خاه»، ت. 1، م. . 1952. ت. و بیلییف