چیلبند

چیلبند، چل‌بغم، بندک، بغوملف، بغومک، بغومبندک، دُم اسپ، اسپدومک، شتردم (equisctum arvense) ، گیاهم بسیارسالة سپارداریست از عایلة چلبندیها. تا چقوری 150 سم ریشه می‌راند. پایهش دو نوع-سپاردار (ثمر‌آور) و نشوی (بی‌ثمر) می‌شود. پایة سپاردار چلبند سرختاب، بور یا زردتاب و سیراب بوده، تا 60 سم قد می‌کشد. پایة سپاردار بعد ریختن سپاره‌ها زود خشک می‌شود. منبعد از ریشپایه چلبند پایه‌های نشوی سبز و سیرشاخ (قد آنها تا 50 سم) می‌رویند. پایة چلبند 6-12 بند دارد. برگ پایه‌ها به پولکچه (در هر بند 6-12-تا) تبدل یافته است.

چیلبند در همه ناحیه‌های تاجیکستان (غیر از پامیر شرقی) نمو می‌یابد عادتاً در جایهای سیرنم (لب جویی، ساحل دریا، مرغزار و غ .) می‌روید.

چیلبند گیاه داروی خیلی قدیمیست. در طبّ یونان قدیم آن را دوای سل و کسلیهای پوست می‌حسابیدند. چلبند را مردم تاجیک نیز از قدیم برای طبابت کسلیهای گوناگون استفاده می‌برند. به قول طبیبان «چای چل‌بغم» بیمار را از اسهال خونین (دیزینتیریه) ، زخم معده، خون‌پرتایی، التهاب شش و غ. رهایی می‌دهد. اینچنین داروی عرق و پیشابران می‌باشد. در جوشاب شاخچه‌های سبز چلبند کودکانی را، که به کسلیهای پوست گرفتارند، آب‌بازی می‌دارند. ابوعلی‌سینا با چلبند بیماران را از زخم و جراحت، آبخوره، خون‌رویی، اسهال خونین، آماس جگر و غ. رهایی می‌داد. پایه و شاخچة سبز چلبند (herba equiseti) اشیای خام صناعت طبّیست. آن را ماههای ژوئن-اوگ. میغوندارند (درازی پایه و شاخچه‌های سبز تا 30 سم). خصوصیت دوایی چلبند خشک تا 4 سال برهم نمی‌خورد.