بدولهی موجخرفی

عبدالحی موجخرفی، شیخ عبدالحی داملاّ محمّدسابیر ابدولزیم (1867، دیهه موجهرف رشتقتل 1931، محلة سریاسیای دوشنبه) ، ادیب، دانشمند و عارف تاجیک. پدر عبدالحی موجخرفی تحصیلکردة یکی از مدرسه‌های بخارا و مفتی موجهرف بود. عبدالحی موجخرفی تحصیل ابتدایی را نزد پدر شروع کرده، منبعد از شیخ شهاب‌الدّین یازگندی (پیر طریقت در طویلدره) سبکهای مذهبی گرفته است.

بدولهی موجخرفی در برابر آگاهی کامل مذهبی از علمهای رایج زمانه‌اش-ادب، صرف و نحو فارسی و عربی، تصوّف و عرفان، فلسفه و امثال اینها خهم بهره‌مند گردیده است. عبدالحی موجخرفی اساساً در زادگاهش به تعلیم و تدریس مسائل مذهبی مشوولیت داشته، همزمان اثرهای ارزشمندی نیز ایجاد کرده است. سال 1930 او را به جرم تبلیغات مذهبی و دشمن حکومت ساویتی تهمت کرده، حبس می‌کنند و سال 1931 حکم قتلش اجرا می‌گردد.

ز عبدالحی موجخرفی میراث ادبی و علمی ارزشمندی باقی مانده است: «مفیض-ال-انوار» (رسالة تعلیمی-عرفانی عبارت از 5 باب) ، «دلیل-اس-سالکین» (اثر منظوم عشقی-دینی-اخلاقی عبارت از 3800 بیت) ، «مفید-ال-مؤمنین» (مثنوی اخلاقی-دینی عبارت از 4000 بیت) ، «دیوان اشعار» (عبارت از 968 غزل، ترجیعات، مثنویهای خرد، رباعیات (102 عدد) ، مناجات، مخمّسها، نعت، تاریخ، دوبیتیها) و «کنز-ال-موایز» (اثر دینی-اخلاقی منثور پاره‌های منظومداشته، که از 35 باب عبارت است). تمام این آثار گرانبها با خط زیبای نستعلیق مؤلف کتابت شده‌اند.

به اتّ لای شاهدان عبدالحی موجخرفی باز چند اثر دیگر هم داشته است (از جمله «آیینة شوق»، «گلزار تقدیر») ، که تا هنوز دسترس نگردیده‌اند. در آثار عبدالحی موجخرفی هم موضوعهای عرفانی-اخلاقی، هم مطلبهای صاف دینی-مذهبی و هم مسائل اجتماعی، تربیوی و دیگر موضوعهای دنیوی مطرح گردیده‌اند. حتّی در مسای­ل صاف مذهبی هم عبدالحی موجخرفی متعصّب نبوده، واقع‌بین است.

چونانچ در «مفید-ال-انوار می‌آرد: «… مرا عجب است، که مردم قطع منازل و تی مراحل نموده به حج می‌روند، که تا به کعبه برسیم، زیرا آثار انبیا در آن جاست! چرا قطع بادیة نفس و هوا نمی‌کنند، که به دلهای خود برسند؟!» مثنویهای عبدالحی موجخرفی در پیروی مثنویهای سنایی، عطّار و جلال‌الدّین رومی تألیف گردیده، «کنز-ال-موایز» او در سبک و اسلوب «گلستان» سعدی و «بهارستان» جامی ایجاد شده است. عبدالحی موجخرفی روی و ریا را نمی‌ینسندید و چنین «زاهدان» را مذمّت کرده است:

مشایخهای این دوران تمامی رهزن دینند،

همه افتاده در دام فریبات شیاطینند. برای سید خلقان گستریده دام تزویری،

گرفتار هوای نفس، فارغ از غم دینند…

بدولهی موجخرفی در حوزة ادبی بخارای شرقی از سخنوران معروف محسوب می‌یافت.

اس .: عبدالحی موجخرفی، مفیض-ال-انوار و دیوان اشعار. تدوین عبدالحی موجخرفی  خراسانی و ب. کریماو، م. ، 2003.

د .: خراسانی ا. م. ، ک ا ر ا م آ و ب. ، ابدولخی موجخرفی. المنخ بارگاه سخن، کیت. 1، م. ، 2003؛ شاعران ماوراءالنهر. تهیه و تدوین عبدالحی موجخرفی خراسانی، د. ، 2006.