بولخیر مخدوم حافظ

بولخیر مخدوم حافظ (1856، ثمرکند-1916، همان جا) ، موسیقیدان، سراینده و نوازندة تاجیک. در عایلة دانشمند، شاعر و صنعتکار به دنیا آمده، اساسهای علم موسیقی را از پدر، صنعت نوازندگی و سرایندگی را از هنروران زادگاهش آموخته است. ابوالخیر اصلاً ریاضی‌دان بوده، آواز بسا فارم و خوب داشت.

مخسوسن، مقامها را ماهرانه اجرا می‌کرد. برای از خود کردن اساسهای علمی و عملی مقامها به بخارا رفته، از استادا-ن مقامخان باباجلال ناصرزاده، باباغیاس عبدالغنیزاده، قاری کرامت، میرزا نذرالله و دیگر راه و روش اجرای موسیقی کلاسیکی را از خود کرده است. ابوالخیر بعد بازگشت از بخارا در زادگاهش دستة کلان اجرایی کسبی موسیقی خلقی و کلاسیکی را تأسیس می‌دهد.

هافیز مشهور تاچیک حاجی عبدالعزیز تا به بخارا رفتن در این دسته اساسهای مقامخانی را از خود نموده است. ابوالخیر در انکشاف شش‌مقامخانی سهم باسزا گذاشته، سبک سرایندگی او در سمرقند و اطراف آن هواداران زیادی پیدا کرده بود.

بخوسوس کیسمتهای سازی و آوازی مقامهای «عراق»، دوگاه»، «سه‌گاه»، «چارگاه»، اینچنین شاخه‌های ترانوی مقامهای «راست»، «بزرگ» و سرودهای خلقی در اجرای او طراوت خاصی پیدا می‌کردند. ابوالخیر چون آهنگساز شهرت کلان داشته، ضمن مقامها اثرها تصنیف کرد­ست. علاوه بر این او به یک سلسله غه-زلخای جامی، خلالی، بیدل، سییدا ترانه‌های دلاشوب ایجاد کرده است،   که از بین آنها «نقش مخدومی»،   «افر مخدومی»، «صوت مخدومی» و غیره در حیات موسیقی ثمرکند اعتبار زیاد داشته‌اند.

دبیات: بیاض شش‌مقام، دوشنبه، 2008؛ دانشنامة شش‌مقام، دوشنبه، 2009.             ا. رجب‌اف.