«تاریخات» مجموع سنه‌های واقعه‌های گوناگون تاریخی. مرتّب و نسخه‌بردارش شاعر میانة عصر 19 بخارا ملّا هوسین مخدوم بی‌طالع. سالهای نسخه‌برداری-1838-39. «تاریخات» در بارة سالهای1590-91 (در عهد عبدالله‌هخان 2) ، بدخشان را (سالهای 1344-45) ضبط کردن کامران ابن بابور، ساخته شدن مسجد هرات (از طرف نوایی) ، بنا شدن بازار چارسوی …

«تاریخنامة هرات» «تاریخ ملوک کورت»، اثر تاریخی سیفی هرویی که در بین سالهای 1321-29 تألیف شده است. ه‌ابسک قسم اساسی اثر به تاریخ حکمرانی سلالة کورتهای هرات عاید است، آن را «تاریخ ملوک کورت» نیز می‌نامند. «تاریخنامة هرات» با سپارش حاکم هرات غیاثودّینّ کورت (حکمرانی 1308-29) تألیف شده، واقعه‌های تاریخی …

تاریخیت، یک پرینتسیپ اساسی مناسبت دیالکتیکانه به معرفت طبیعت و جمعیت است، که پیمودن اشیا، خادیسه و واقعه‌ها را در این تشکّل و ترقّی در شرایط خاص پیدایش آنها تقاضا می‌کند. تدقیق ابژکت را چون سیستم دارای بنیاد مویین باطنی، آموزش جریان انکشاف آن، آشکار نمودن تغییرات صفتی ابژکت، قانونهای …

«تاریخ جهان‌نما» این اثر مورخ عصر 19 تاجیک ملّایباد محمّد ابن روزی‌محمّد عطّار، که از اوّل پیدایش دنیا تا ابتدای حکمرانی امیر بخارا-مظفّر (1860-75) را در بر می‌گیرد. اثر سالهای 1867-68 به زبان تاجیکی تألیف شده است. «تاریخ جهان‌نما» از 15 باب (قسم) عبارت می‌باشد. باب 1 به تاریخ پیغمبران …

«تاریخ جهانکُشا» اثر مورخ عصر 13 فارس-تاجیک الا‌الدّین اتملیک جوینی، که سال 1260 به زبان تاجیکی تألیف گردیده است «تاریخ جهانکُشا» از مقدّمه و سه باب عبارت بوده، واقعه و حادثه‌های دورة مغول را از زمان شهرت یافتن چنگیزخان تا هجوم هلاکوخان به مقابل اسماعیلیان (1257) در بر می‌گیرد. جیلد …

«تاریخ جهانگیری» تذکره‌ایست، که مطربی سمرقند سال 1627 تألیف کرده است. «تاریخ جهانگیری» از دو سلسله (سلسلة دوّم عبارت از یکچند طبقه) ترکیب یافته، در بارة شاعرانی معلومات می‌دهد، که از ماوراونّخر به هندوستان رفته، کمال یافته‌اند. اکثر شعرای کشفشده همزمان مؤلفند و با او ملاقات داشته‌اند؛ معلومات جمع‌آوردة مؤلف …

«تاریخ همایون» اثر ملّا محمّدسادیق قراول‌بیگی متخلّص به گلشنی بخاری، که سال 1909-1910 به زبان تاجیکی تألیف شده است. «تاریخ همایون» به دورة حکمرانی امیر بخارا-عبدالاحدخان عاید است. در اثر انچونی معلومات مختصر تاریخی و جغرافی و داماگرفی عاید به امارت بخارا و ولایتهای آن تا آخر عصر 19 جمع …

«تاریخ هرات» (نام پُرّه‌اش «روزت-ال-جنّات فی تاریخ مدینت-ال-هرات») ، اثر مورخ، شاعر و خطّاط فارس-تاجیک معین‌الدّین محمّد اسفیزاری، که به تاریخ شهر هرات (از روزهای اوّل پیدایشش تا سال 1470) عاید است. اثر سالهای 1401-94 به زبان تاجیکی تألیف شده، به سلطان هوسین بایقرا بخشیده شده است. «تاریخ هرات» از …

«تاریخ قُم» نامهای «کیتا ب قُم» و «قُمنامه» نیز مشهور است) ، اثر تاریخی مورخ فارس-تاجیک حسن ابن محمّد ابن حسن قُممیست (وفات 1015) ، که سالهای 988-989 به زبان عربی تألیف شده است. اصل عربی کتاب تا حال پیدا پیست. سالهای 1402-04 حسن ابن علی‌ ابن حسن عبدالملک قُممی …

«تاریخ قپچاقخانی» اثر مورخ خواجه‌مقولیبیک بلخی ابن قپچاقخان، که به تاریخ عمومی عاید است. قپچاقخان سالهای 1695-96 در هندوستان بود. سال 1713 در لاهور با حاکم محلی ابدوسّمدخان قرابت پیدا کرده، سالهای 1719-22 اثر خود را تحت عنوان «تاریخ قپچاقخانی» تألیف نمود. تاریخ قپچاقخانی» از مقدّمه، 5 باب و خاتمه …