آیخانم، دمنة شهر یونان و باختر منسوب به عصرهای 4-1 تا میلاد، که در افغانستان شمالی، در ریزشگاه دریای کوکچه (شاخاب دریای پنج) واقع است. از سال 1965 از طرف میسّیة ار­خیالاگی فرنسیه در افغانستان آموخته می‌شود. حالا حفریات بالاهیسار، معبد، مرکز سیاسی، مقبره‌ها و قسم زیاد شهر به انتها …

ایونسکیی پلتان الکسی‌افیچ (ا. ا. 1893-31. 10. 1939) ، نویسندة ساویتی یاقوت، خادم جمعیّتی، اساس‌گذار ادبیات ساویتی یاقوت. در الوس تتین (حاضره pیان الیک­سییوسک) در عایلة دهقان تولد شده است. اعضای کپسّ از سال 1918. از اوّل سال 1917 اعضای مخفیل سوسیال-دموکراتها بود. ز آغاز روالوتسیة فوریه 1917 به مبارزة …

ایراتها، نام مغولهای غربیست (داربیتها، بیتها، تارگوتها، خاشوتها، زخچیها و غیره) ، که در گذشته متّحد بودند. عصر 17 یک قسم آیراتها به محل کوکنار، دیگری به هودو­د روسیه کوچیده، نام قلماقها را گرفتند، گروه سوّم اهالی اسا­سی خانی آیرات را تشکیل داد. در ریسپوبلیکة خلقی مانگالیه اصطلاح «آیراتها» اهمیتش …

ایسترخ دوید فیاداراویچ (30. 9. 1908، آدیسّه-24. 10. 1974، امس­تیردم، در مسکو دفن شده است) ، اسکیپکنواز سا­ویتی، ارتیست خلقی ا.ج.ش.س. (1953). اعضای کپسّ از سال 1942. انستیتوت درمه و موسیقی آدیسسرا ختم نموده است (1926). از سال 1934 در کانسیروتاریة مسکو درس می‌داد، (از 1939 پروفسور، از 1950 مدیر …

آیمکان، پهن‌کوهیست در رسّ یاقوت. ، در حوزة بالاآب دریای اندی­گیرکه، بین قطارکوههای سونتر خیته و تس-کыستبыت. اساساً از ریگسنگ و ورق‌سنگها و انتروزیه‌های نه چندان کلان گرنیت ترکیب یافته است. قسم جنوب پهن‌کوه به یکچند صفه‌کوههای بلندیشان تا 2000 متر تقسیم می‌شود. تا بلندی 1200 متر پهن‌کوه را بیشه‌های …

آیمیرزایف جالمیرزا میرزالی (تولد 1910) ، شاعر و دراماتورگ سا­ویتی قرقلپاق، خادم خذمت‌نشان‌دادة صنعت ریسپوبلیکة ساویتی سوسیالیستی ازبکستان اعضای کپسّ از سال 1946. سال 1956 کورس عالی ادبی انستیتوت ادبیات به نام م. گارکیی را ختم نمود. اثرهایش از سال 1927 نشر می‌ش­وند. وّلین کتابش-«شعرها» سال 1935 به طبع رسید. …

آیکول کولیست در ریان شغنان وبک. در نشیبی جنوب قطارکوه شغنان و وادی شاخاب راست شاخدره-دریای چندیمدر       (تقریباً 20 کیلومتر دورتر از ریزشگاه دریا) واقع است. بلندی‌اش از ساحل بهر 3548 متر. آب کل شیرین و شفّاف است. ایکول در نتیجة کنده شده افتیدن کوهپاره و بند شدن مجرای دریای …

آیکمر، دیهه‌ای است در ساویت قشلاق آبیکییک pیان کویبыشیف، ولایت قُرغان تپّه. تیرّیتاریة ساوخاز «سعیزد 2£-ام پرتیه». از دیهه تا مرکز ساویت قشلاق 14 کیلومتر، تا ریان 46 کیلومتر؛ راهش آسفالتپوش. اهالی‌اش 685 نفر (1981) ، تاجیکان و ازبکها. دیهه مکتب میانه دارد. ساحة اساسی خواجگی-پخته‌کاری. زمینها از کانال یاوان …

«آیینه»، جرنل جدیدیست، که از 20 آگوست 1913 تا 15 ژوئن 1915 در سمرقند نشر شده، 68 شوما­ره برآمده است. اوّل ماهی یک مراتبه، دیرتر ماهی دو بار چاپ می‌شد. محرر و ناشر «آیینه» م. بهبودی بود. در آن صدرالدّین عینی، س. علیزاده، ا. فطرت، میرزا سراج بخارایی و دیگر …

آیدینکول، دیهه‌ای است در ساویت قشلاق به نام ا. شریف‌اف pیان دنغره، ولایت کولاب. تیرّیتاریة کالزاز «سعیزد 21-ام پرتیه». از دیهه تا مرکز ساویت قشلاق 5 کیلومتر، تا ریان 13 کیلومتر؛ راهش اتومبیلگرد. اهالی‌اش 360 نفر. (1981) ، تاجیکان. فیرمة گاوپروری دارد. ساحه‌های خواجگی-غلّه‌کاری، چارواداری، باغ و کرمکداری