پلیاگرفیه

پلیاگرفیه (از پلیا… و گرفین) ، فنّ یاری‌رسان تاریخ، که طرز نوشت، ‌اندازه، علامت آبگون، آرایشات، سرچشمه‌های خطّی، تغییریابی حرفها در دوره و کشورهای مختلف و غیره را می‌امو­زد. پلیاگرفیه اینچنین از روی الفبا، سبک و اسلوب، خط، املا، کاغذ، سیاهی، حروفات، آرایشات، نسخه‌های اصلی یا کتابتشده، مقاوه‌بندی، صحّافی و غیره مؤلف، زبان، زمان و مکان تألیف سرچشمه‌های خطّی را مویین می‌نماید.

یستیلاه پلیاگرفیّه را بار اوّل در عصر 18 عالم فرنسوی ب. مانفاکال به کار برده است. پلیاگرفیه در ابتدا خط و متیهای در اشیای سخت ثبتیافته را نمی‌آموخت. از نیمة دوّم عصر 20 سر کرده تمام سرچشمه‌های خطّی (کتیبه‌های روی سنگ، لوحچه‌ها، پپیروس و غیره) مورد تدقیق پلیاگرفیه قرار گرفتند. حالا پلیاگرفیه یادگاریهای خطّی را با اپیگرافیکه، سفرگیستی­که، نومیزمتیکه یکجایه می‌آموزد. کریپتاگرفیه ساحة مخصوص پلیاگرفیه بو­ده، با تحقیق خطهای مخصوص مش­غول است.

پلیاگرفیه با علمهای زبان‌شناسی، میت‌شناسی، تاریخ، تاریخ ادبیات، تاریخ صنعت، شیمی، فیزیکه و غیره علاقه داشته، در حلّ بسیار مسئله‌ها به آنها یاری می‌رساند. مثلاً، معلوم شد، که بار نخست خلقهای آسیای میانه بعد به هیت دولت هخامنشیان داخل شدن با خط و املا شناس گشته‌اند.

در این جایها اوّل زبان و خط آرامی پهن گشته، دیرتر از آن سیستمه‌های خط پارتی، فارسی، سغدی و خوارزمی به بوجود آمدند. این سیستمه‌ها در آسیای میانه و ایران تا استیلای عرب باقی ماندند. پس از استیلای عرب در ماوراءالنهر زبان و الفبای عربی جاری گردید. پلیاگرفیه از روی الفبای و زبان به پلیاگرفیة یونانی، لاتینی، عربی، اسلاوینی و روسی، ارمنی، هندی، ترکی و غیره جدا می‌شود.

پلیاگرفیة عربی یادگاریهای با حروفات عربی به زبانهای گوناگون نوشته شده را می‌آموزد.

هالا در تاجیکستان کارمندان اف ریسپوبلیکه با تدقیقات پلیاگرف مشغولند.

د .:      گفوراف ب. گ. ، تدجیک.

دریونییشیه، دریونیّه ا سریدنیویکاویه استاریه. م. ،         1972؛ مختاراف ا. ،

اپیگرفیچیسکی پمیتنیک کوخیستنه (xi-19 وّ .) ، کن. 1-2، د. ، 1978-79.