نثر ابن احمد ابن اسد سامانی (نثر i، سال تولد نامعلوم-وفات 893) ، سرآمد سلالة سامانیان، حاکم سمرقند (864-892). او در ساحل دریای نادر در شهر هیلم تولد یافته است. خلق بخارا بر ضد ظلم خوسین ابن طاهر (برادر حاکم خراسان-محمّد ابن طاهر) ، که سال 874 به بخارا زیر کرده درآمده بود، شورش برداشت و نزد نثر ابن احمد نماینده فرستاده، از او خواهش کرد، که به حاکم بخارا کسی را از خاندان سامانیان تعیین نماید. نثر ابن احمد برادر خودش اسماعیل سامانی را حاکم بخارا تعین کرد.
نسر ابن احمد سال 875 حاکم تمام ماوراءالنهر شد و درهمهای نقره سکّه زد (پیش به سکّه زدن تنگهها فقط طاهریان حقوق داشتند). در دورة حکمرانی نثر ابن احمد دولت سامانیان، که به آن سمرقند و بخارا، فرغانه و چاچ و اسفیجاب پرّه تابع بودند، پرقوّت گردید. سال 888 در بین برادران نزاع به عمل آمده، اسماعیل (حاکم بخارا) غالب آمد. روایت هست، که یکی از شهرهای فرغانه-نصرآباد را احمد ابن اسد به خاطر پسرش نثر بنیاد کرده بوده است.
دبیات: برتالد و. و. ، ترکیستن و ایپاخ و مانگالسکاگا نشیستویه، ساچینینی تام 1، مسکو، 1963؛ نیگمتاو ن. ن. ، گاسودرستوا سسنیداف (مویرنّخر ا خارسن و ix-x وّ .) ، دوشنبی، 1977.