خارگولک

خارگولک، زورونگ، خار زورونگ (ononis arvensis) ، گیاه بسیارساله‌ای است از عایلة لُبیاها. از 30 تا 80 سم قد می‌کشد. پایهش یکچندتا، گلش 5-برگچة پروانشکل (درازی‌اش 15-20 مّ) ، گلابی یا سفید گلابی‌تاب. خوشه‌گلش سیرگل. غلافکش گرد یا بیزشکل 2-4 تخمه؛ تخمش مدوّر یا گُردشکل (درازی‌اش 3-3، 2 مّ، برش 2-2، 2 مّ) ، دارچینی یا برتاب (وزن 1000-تاش 5، 5-6، 5 غ). ژوئن-ژوئیه گل می‌کند، تخمش ژوئیه-سینت. می‌پزد.

خارگولک خودرویی در منطقه‌های دشت و بیشه‌دشت قسم اروپای ا.ج.ش.س.، کوکز، اینچنین سیبری غربی و شرقی می‌روید. در ریسپوبلیکة ما xارگولک اساساً در ارچه‌زار و دشت زولزدزار (ترگکنتزار)-ا ق. کوههای حصار و درواز، تاجیکستان جنوبی و شرق پامیر غربی (2000-2700 م از س. ب .) وامیخورد. اینچنین در ساحل رودو  جویّها و کشتزار می‌سبزد. حالا خارگلک را در کیشوهای اوراپة مرکزی و ا.ج.ش.س. می‌پرورند. آن را از تخم زیاد می‌کنند. 85-90% تخمش نیش می‌زند؛ قابلیّت سبزش خود را 2-3 سال نگاه می‌دارد. عادتاً اوّل بهار (به هر گه 8-10 کگ) می‌کارند. ریشة xارگولک اشیای خام صناعت طبّیست. تیره‌ماه از هر گه زمین xارگولک 10– 20 تس ریشة خشک میغوندارند. بیخ xارگولک تیرّیشة کمشاخ، دراز و چوبمانند بوده، مغزش سفید است. جوشاب بیخ xارگولک برای طبابت بواسیر داروی خوب حساب می‌یابد. داروشناسان مویین کرده‌اند، که جوشاب بیخ xارگولک گردش خون، کار دل را می‌تیزاند، خون‌روی را باز می‌دارد، اینچنین خاصیت پیشابرانی دارد برای ارگانیزم بی‌ضرر است. طبیبان خلقی با جوشاب ریشة xارگولک ترباد را طبابت می‌کنند. آن را اینچنین داروی عرقران نیز می‌دانند.

با xارگولک متاع را زرد می‌کنند. ریشة خارگلک گلیکایدها (آنانین، آناسپین، آناتسیرین) ، مادّه‌های دبّاغی، اینچنین به مقدار زیاد سه، mg، سu، ti، v و غ. دارد.

د .: فلاره تدجیکسکایی سّر، ت. 5. ل. . 1978: پالودینّыی ل. و. ، ساتنیک و. ف. ، xلپتسیف ا. ا. ، ایفیرامسلیچنыی ا لیکرستوینّыی رستینیه. م. . 1979.

م. حاجیمتاو.