تاریخیت، یک پرینتسیپ اساسی مناسبت دیالکتیکانه به معرفت طبیعت و جمعیت است، که پیمودن اشیا، خادیسه و واقعهها را در این تشکّل و ترقّی در شرایط خاص پیدایش آنها تقاضا میکند. تدقیق ابژکت را چون سیستم دارای بنیاد مویین باطنی، آموزش جریان انکشاف آن، آشکار نمودن تغییرات صفتی ابژکت، قانونهای گذرش از یک حالت به حالت دیگر را در بر میگیرد. «تمام روح مارکسیزم، تمام سیستم وهای طلب میکند، که هر یک نکته تنها (ا) از نقطة نظر تاریخی؛ (ر) تنها علاقهمندانه با نقطههای دیگر؛ (و) تنها علاقهمندانه با تجربة کانکریتی تاریخ سنجیده شدهاد» (لنین و. ا. ، اثرها، جلد 35، سال 238).