«تاریخ سیستان»

«تاریخ سیستان» کتابیست، که در حدود سالهای 1054-1325 به زبان فارسی-تاجیکی تألیف شده است. مؤلفش معلوم ایست، ه‌اشا از روی سبک انشای کتاب چنین برمی‌آید، که آن را دو یا سه نفر با نوبت نوشیته‌اند، زیرا اسلوب نوشتة ابتدای کتاب و قسم آخر آن به کلّی فرق می‌کند. به گفتة ملک‌الشّعرای بهار تألیف این کتاب بار اوّل در زمان یعقوب ابن لیس، بار دیگر در زمان توغرولبیک سلچوقی (عصر 11) و بار سوّم در حدود سالهای 1324-25 صورت گرفته است. تاریخ مختصر سیستان تا استیلای عرب، موقع جغرافی حادثه و واقعه‌هایی، که به این ملک وابسته است، مضمون اساسی این اثر را تشکیل می‌دهند. در «تاریخ سیستان» در خصوص بنیاد این ملک، آبادانی آن، نامها و حدود دیهه‌های تابع آن، دایر به حیات شخصان بزرگ این سرزمین و پیغمبران معلومات داده شده است.
در «تاریخ سیستان» کتابهای تاریخی و ادبی و مؤلفان آنها: «شاهنامه» و «کتاب عجایب‌‌ برّ و بهر ابولمویید بلخی، «فضایل سیجستان» هلال یوسف، «اخبار سیستان» و «کتاب انبیا» علی‌ ابن محمّد طبری، «کتاب-ات-تاریخ» محمّد ابن موسای خوارزمی و غیره نامبر شده‌اند.
زبان و اسلوب اثر بسیار سادهیو روان بوده، نمونة خوب نثر عصرهای 11-12 می‌باشد. «تاریخ سیستان» برای آموزش حیات گذشتة ادبی و سیاسی خلقهای فارس و تاجیک سرچشمة معتبر است. اشعار بسیار کلاسیکان، مثل رودکی و دقیقی به توفیل همین اثر تا زمان ما باقی مانده است.

«تاریخ سیستان» سالهای 1935 و 1960 در تهران نشر و به زبان روسی ترجمه شده است. و. طایراو.