ترکش

ترکش، تیرکش، تیردان، جعبه، غلاف یا قوطییست، که از چرم، چوب، پوستلاخ، متاع و فلزات ساخته، در آن تیرهای کمان را نگاه دارند. ترکش همچون جزء حتمی اسلحة جنگی احتمال در دورة نیالیت (هزاره‌های 12-10 تا میلاد) به وجود آمده باشد. نمودهای گوناگون ترکشهای دوره‌های علی‌حدة تاریخی را از روی آثار صنعت تصویری و متریالهای آرشیالوگی مویین می‌کنند. یکی از قدیمترین شکلهای ترکش تیردان اسکیفها بود. مثلاً در یکی از آثار صنعت تصویری دو نفر اسکیف تصویر شده، که هر یکی در پهلو راست ترکش دارد.

تختچه‌های طلایی مصوّرداری یافت شدند، که اسکیفها عادتاً برای آرایش روی ترکش استفاده می‌بردند. ترکشهای دورة عتیقه از روی تصویرات گرفیکی دوره-ایوراپاس (عراق) ، فیروز‌‌آباد (ایران) ، بازیافتهای پشته‌های سرمتها وغیره مویین گردیدند. ترکش چرمین اسکیفهای آلتایی خلتة دراز و تنگی (درازی‌اش 70-80 سم، برش 10-15 سم) بوده، سرپوش ملایم داشته است. در این ترکش تا 10 تیر جایی می‌گرفت. آن را به قمربند با حلقه یا چنتک الحاق می‌کردند. ترکش سرمتها 70-80 سم، از آن سغدیان تا 1 م 1درازی داشگ. ترکش را عادتاً از پهلو چپ می‌اویختند. غلاف کمان و ترکشهایی، که پایانشان کمی تنگترند، در مصوّره‌های پنجکینت قدیم دچار می‌آیند.
ترکش عسکران مغول (درازی‌اش 60-70) از پوستلاخ یا چرم بوده، سرپوش چوبین داشت. در روسیه جنگاوران خلاف کمان را در میانبند از چپ، ترکش را باشد، از قفا در طرف راست می‌بستند. عصرهای 16-17 ترکش عسکران روس، که کالچن نام داشت، دارای چار خانه‌چه بود. در سیتاش سولیتسه (نیزة کوتاه) ، در چارمش کارد دراز می‌گذاشتند. ترکش بعد جاری شدن یراق آتشفشان همچون اسلحة جنگی از بین رفت. حالا در کمانوری ورزشگران ترکش را برای نگاه داشتن تیر کمان استفاده می‌برند. و. ا. رناو.