موزاکیر-ال-اصحاب

«موزاکیر-ال-اصحاب» تذکره‌، تألیف محمّدبدی ملیحای سمرقندی. در بین سالهای 1688-92 نوشته شده‌اسگ. در مقدّمة بعضی از نسخه‌های «مذاکر-ال-اصحاب» مؤلف قید کرده است، که اثر را تا سال 1700 تکمیل و تصحیح و تحریر نموده است. در «مذاکر-ال-اصحاب» عاید به 203 شاعر خراسان، ماوراءالنهر و ایران غربی معلومات داده شده است. در آغاز «مذاکر-ال-اصحاب» نامگوی شاعرانی آمده است، که شرح حالشان در اثر ثبت گردیده است. «مذاکر-ال-اصحاب» از دو قسم (اساسی و علاوگی) عبارت است. قسم اساسی شرح حال و نمونة اشعار 166 و قسم علاوگی 37 شاعر را در بر می‌گیرد. تذکرة ملیحا از جهت طرز معلوماتدیهی از بسیار تذکره‌ و منبعهای اد­بی فرق می‌کند. ملیحا از زندگی، ترجمة حال، کسب و کار، آبرو و اعتبار شاعران، مناسبتهای بینییکدیگری آنان، صاحبدیوان بودن یا نبودنشان و غیره تا حدّ امکان پرّه و مکمّل معلومات داده. از اشعارشان نمونه آورده است. ملیحا، که خود از دایرة هنرمندان بود، بیشتر به ایجادیات ادیبان این دایره دقّت داده است. معلومات «مذاکر-ال-اصحاب» نسبت به تذکره‌های دیگر اعتمادناک می‌باشند. مؤلف اساساً عاید به آن شاعرانی معلومات داده است، که با آنها هم‌صحبت شده است. اینچنین برای چمعاوری سند و معلومات به یکچند شهر و کشورهای ماوراءالنهر و خراسان و ایران faربی سفر کرده است. به همین طریق، «مذاکر-ال-اصحاب» برای آموختن جریان ادبی عصر 17-ا moوapoونّهر و خراسان و دورن صفویان ایران اهمیت ک­لان دارد. «مذاکر-ال-اصحاب» تا زمان ما در شکل دستنویس رسیده است، که 8 نسخة آن در کتابخانه‌های اتّفاق ریسپوبلیکه‌های ساویتی سوسیالیستی ا.ج.ش.س. موجود است. در کتابخانهان مملکتهای خارجی نسخه‌ای از «مذاکر-ال-اصحاب» پیدا نشده است.

دبیات: میرزایف ا. ، سییدا ا اگا می‌ستا و استاری تدجیکسکایی لیتیرتو­رы، استالینبد، 1954؛ x ا م آ ن   مولّیف، باز یک اهمیت مهمّ تذکرة ملیحا، جرنل «سدام شرق». 1961. ش 7.        

3. خسه‌نوه.