تورکیه، ریسپوبلیکة ترکیه (تurkiye سumhuriyeti) ، دولتیسگ در آسیای غربی و قسماً در جنوب اوراپه. با بحرهای میانزمین، ایگیی، مرمر و سیاه احاطه است. مساحتش 781 هزار کم2. اهالیش 47، 2 ملن نفر (1983)؛ اهالی شهری قریب 49%. قریب 90% اهالی ترکهاند، اینچنین کُردها (بیش از 4 ملن نفر) و …

تومیریسه (سال تولد و وفات نامعلوم) ، ملکة مسّگیتها در عصر 6 تا م. بعد از مرگ شوهرش به تخت نشسته بود. کوروش با مقصد مستحکم کردن سرحد دولت خود و از هجوم قبیله‌های کوچمنچی ایمن بودن بر ضد مسّگیتها لشکر کشید. تومیریسه با سرداری پسرش سپرگپیس به مقابل کوروش …

تونبک، دمبک، ساز ضربی موسیقییست، که در بین ساکنان کوهستان تاجیکستان معمول است. به شکل کوزة بی‌دسته از سفال ساخته، به دهانش پوست می‌کشند و زیر بغل گرفته می‌نوازند. نگرید نیز طبلک.

«ترککامیسّیه»، نگرید کمیسیون کیم-ا عمومیراسّییگی و سکخ رسفسر.

تومنات گلکتیکی، ابرهای عظیم چنگ و گاز بین ستارهاست، که به ترکیب گلکتیکه داخل می‌شوند. تومنات گلکتیکی دیفّوزی، سییروی، بقیّهای‌ افروزش ستاره‌های نوترین و تومنات گلکتیکی اطراف ستاره‌های والف-ریی موجودند. ساهه‌های درخشانترین پرتو گاز بینیسییارگی را تومنات دیفّوزی می‌نامند. ترکیب تومنات گزی را اساساً هیدروژن تشکیل می‌کند. در آنها گیلیی، …

«ترکیستنسکیی سبارنیک» («ترکیستنسکیی سبارنیک ساچینینیی ا ستتیی آتناسییشیخسیه ک سریدنیی ازی ا ک ترکیستنسکام و کره و و آسابینّاست» «مجموعة اثرها و مقاله‌ها عاید به آسیای میانه و مخصوصاً کشور ترکستان») ، اثر نادر ببلیاگرفییست عاید به تاریخ، اتنوگرافیه، اقتصادیات، باتنیکه، اَرخیالوگیه (باستان‌شناسی)، گیالوژی آسیای میانه. مجموعه از 594 جلد …

تومنات بیرونیگلکتیک، ابژکتهایند، که در آسمان از راه کهکشان دور جایگیر شده‌اند. تومنات بیرونیگلکتیکی همچو ا راه کهکشان یا که گلکتیکه سیستم عظیم و مستقل ستاره‌ها بوده، ‌اندازه‌اشان خیلی کلانند (مثلاً، تومنات اندرامیده). بینابر این تومنات بیرونیگلکتیکی را گلکتیکه‌ها نیز می‌نامند. مسافه‌های بینییکدیگری تومنات بیرونیگلکتیکی نسبت به ‌اندازه‌های آنها خیلی …

تورکستان، قطارکوهیست در سلسلة کوههای حصار و آلایی، در حدود رسّ تاجیکستان و رسّ ازبکستان. از شرق به غرب (از بند کوه مستچاه، که با قطارکوه آلایی پیوست است، تا نزدیک قلعة فرمان تپّه) به مسافة قریب 340 کم طول کشیده است. بلندی‌اش تا 5509 م، در انتلهای شرقی تا …

ترکستان، شهریست در ولایت جمکینت رسّ قزاقستان ستنسیة راه آهن. اهالی‌اش 71 هزار نفر (1981). زوادهای پَخته‌تازه‌کنی، مصالح آییناکاری، آنتی‌بیوتیکهای خوراکی و غیره، اینچنین آموزشگاههای طبّی و پیدگاگی، تکنیکوم اندوستریلی و پیدگاگی دارد. در ترکستان انسمبل معماری و مقبرة ‌خواجه ‌احمد یسوی (عصر 14) هستند.

تومن، بخاریست، که هوا را تیره می‌کند؛ به معنای عمومی‌اش ازرازال فزة دیسپیرسیانی‌اش قطروی و مایع را گویند. ز بوغهای سیر در نتیجة کاندینستسیه به وجود می‌آید. در اتمسفره مجموع قطرچه‌های آب یا کریستلّهای یخ را تومن می‌نامند.