تصوّف (از عربی-پشم، پشمینه) ، صوفیّه، جریان فلسفی و عرفانیی را گویند، که مقصد و مرامش با راه کشف و ذوق درک نمودن آدم و عالم می‌باشش. آن اوّل در شکل یک جریان بدعت‌آمیز در اخد خلفای راشدیه و امویه در عراق و سوریه پیدا شده، ثانی از خراسان و …

تصوّر (عربی-به یاد آوردن) ، در پسیکولوژی پیدا شدن آبرز چیزی در قشر مغز سر. تصوّر آبرز پریدمیت و حادثه‌های واقعست، که پیشتر ادراک شده است. منبع و سرچشمة تصوّر حقیقت ابژکتیویست. تسوّر زینة مشترک احساسات و تفکر به حساب می‌رود. تصوّر اصلاً بنایی، شنوایی متحرّک می‌شود. خیلهای تصوّر در …

«ترجمان-ال-بلاغت» اثر محمّد ابن عمر رادویانی، که سالهای 80-ام عصر 11 تألیف شده است. قدیمترین اثریست در بارة صنعتهای بدیعی، که تا امروز باقی مانده است. منبة آن اثر مرغییانی «محاسن-ال-کلام» (به زبان عربی) بود. مؤلف اصطلاحات دایر به صنعتهای بدیعی را به زبان فارسی دری گردانده، آنها را با …

«ترجمان»، گزیتة جدیدها؛ از 10 آوریل 1683 تا نیمه‌های سال 1914 در باغچسرایی به زبانهای ترکی (تاتاری) و روسی نشر می‌شد. ناشر و محرر آن فئودال تاتار اسماعیل غسپری بود. «ترجمان» رویة ریکسیالی داشته سیاست حکومت پادشاهی روس را دستگیری و ترغیب می‌نمود. رویة اساسی «ترجمان» پان‌اسلامیزم (و پان‌ترکیزم بود. …

ترچومة حال، 1) یک جنر نثر بدیعی را گویند، که به یادداشت قرابت دارد. اگر کسی ترجمة حالش را خودش نویسد، اوتابیاگرفیه، اگر یگان شخص ترجمة حال کس دیگر را نویسد، بیاگرفیه می‌نامند. ترجمة حال در اساس مهمترین لحظه‌های حیاتل خادمان مشهور علم و مدنیت ترتیب یافته، با رویدادهایی اجتماعی …

ترجمة بدیعی، یک نوع ایجادیات بدیعی، تفسیر وحدت شکل و مضمون اثر بدیعی از یک زبان به زبان دیگر، عیان نمودن تأثیر استتیکی اثر آریگینل به زبان غیر. ترجمة بدیعی در پیشرفت تمدّن مقام بلند دارد و انکشاف تمدّن هم به رواج آن مساعدت می‌نماید، یعنی ترجمه و شرایط تاریخی …

ترجمه (عربی-از یک زبان به زبان دیگر گرداندن) ، یک نوع فعالیّت معنوی انسان، که مقصد آن بیان مطلب یک زبان به زبان دیگر است. ترجومه دو نوع می‌شود: بدیعی و علمی عامّوی. ترجمة ماشینی یا اتوماتی نوع نو ترجمه است، که «متنی از یه زبان به زبان دیگر توسط …

ترجیع‌بند-منظومه‌ای را گویند، که از سلسلة بندها (خانه‌ها)-ا شعری عبارت بوده، بندها بین همدیگر بابیت واسطه، بیت واصله (وسیله)-ا عیناً تکرارشونده پیوست می‌گردند. در آغاز پیدایش ترجیع‌بند از پنج بیت عبارت بوده، همة ده مصرع قافیة یگانه داشتند. مثلاً، یک بند ترجیع‌بند فرّخی: همیگفتم، که که‌ای باشد، که خرّم روزگار …

ترجیع (عربی-تکرار) ، شکل آهنگییست در قسم مشکلات (سازی) «شش‌مقام». ترجیع در مقام معنای تکرار را دارد. در ترجیع بعد از هر پیشرو حتماً قسم بازگویی می‌آید. شکل ترجیع در مقام «راست» وجود ندارد. در دیگر مقامها باشد، با نام خود همان مقام می‌آید. مثلاً، ترجیع بزرگ، ترجیع نوا، ترجیع …

طرح خاک، بُرشیات از سطح خاک تا قَبَت جنسهای کوهی؛ از قَبَتها و زیرقبتهای از جهت ژنتیکی به همدیگر علاقه‌مندی، که در جریان خاکحاصل‌شوی تشنکول یافته‌اند، عبارت است. غفسی طرح خاک از دهها سم تا یکچند م است. تره خاک طبیعی و غیریتبیی (در نتیجة فعالیّت انسان تا اندازه‌ای دگرگون …