Таджикистан – Энциклопедия на таджикском языке КИТОБАМ

ТИТАНИТ, сфен, минерал аз гурӯҳи силикатҳо, СаТi [SiO4]O. Омехтаҳояш: ТR, Ғе, АI, Мn, Nb, Sn ва ғайра. Рангаш зард, сурхча. Ҷилояш алмосӣ. Сахтиаш 6—6,5; зичиаш 3500— 3600 кг/м3. Титанит «минерали маъмули ҷинсҳои кӯҳии магмавист. Титанит маъдани муҳимми титан мебошад. Конҳои калони Титанит дар Швейцария, Италия, СССР (Урал, Украина, Осиби Миёна) …

ТИТАН, номи радифи сайёраи Зуҳал. Диаметраш тақрибан ба 5 ҳазор км баробар буда, аз маркази сайёра ба ҳисоби миёна дар масофаи 1223 ҳазор км воқеъ аст. Соли 1655 X. Гюйгенс кашф кард. Нигаред низ Радифони сайёраҳо.

ТИТАВ, мурғи титав, мурғи даштӣ (lururus), як навъ мурғи шикоршавандаро гӯянд. Ду намуди с маълум аст. Титавии муқаррарӣ (L. tetrus) дар минтақаҳои бешаву бешадашти Европа ва Осиё бисёр аст. Титави нарина сиёҳи кабуду сабзтоб буда, дар болаш холҳои сафеди ҷилодор ҳаст; пари думаш каҷи лирашакл. Дарозии танааш 53—57 см. Вазнаш …

ТИРУ КАМОН, рангинкамон, камони Рустам (Сом ё Баҳман), қавси қузаҳ, як ҳодисаи оптикиест, ки дар гумбади осмон дар намуди камони ҳарранга намоён мешавад. Он дар мавриди пардаи борониро (ки дар муқобили Офтоб воқеъ аст) равшан кардани Офтоб ба амал меояд. Маркази Тиру  камон дар тарафи хати росте мехобад, ки он …

ТИРОЗИН, аминокислотаи бӯйдор. Ба таркиби бисёр сафедаю пептидҳо (казеин, инсулин ва ғайра) дохил мешавад. Аз сабаби дар об бадҳалшаванда буданаш аз гидролизатҳои сафеда бо осонӣ ҷудо кардан мумкин аст. Аз Тирозин дар организми ҳайвоноту одам гормонҳои ғадуди сипаршакл, адреналин ва моддаҳои дигар, дар баъзе растаниҳо алкалоидҳо (морфин, кодеин ва ғайра) …