Гуногун

ХИРМАН, харман 1) қитъаи тахту ҳамворест, ки барои кӯфтани зироати ғалладона (гандум, ҷав, ҷуворӣ, арзан, мош ва ғайра) сохтаанд. Пештар деҳқонон ҳосили галлаи ғундоштаашонро дар Xирман бо ёрии гов, аспу хар мекуфтанд ва бод карда, донро аз коҳ ҷудо мекарданд. Ҳоло хирманҳо бо мошину асбобҳои ғаллакӯбӣ ва ғайра таҷҳизонида шудаанд …

«ХИЗОНАИ ОМИРА» тазкираест, ки Мир Ғуломалии Озоди Балгиромӣ соли 1757 таълиф кардааст. Шарҳи ҳоли шоирони форстоҷик (аз давраи Рӯдакӣ то замони зиндагии муаллиф)-ро дар бар мегирад, Тартиби тазкира алифбоист. Муаллиф зимни баёни тарҷумаи ҳоли шоирон аз «Лубоо-ул-албоб», «Тазкират-уш-шуаро »-и Давлатшоҳ, «Тӯҳфаи Сомӣ», «Ҳафт иқлим», «Мунтахаб-ут-таворих»-и Бадоунӣ, «Маҷмаъ-ул-фузало»-и Бақоӣ, «Тазкираи Насрободӣ», …

ХИЗОНАИ АМУДАРЁ, хизонаест иборат аз 1300 сикка ва 176 ашёи тиллою нуқра. Соли 1877 аз тарафи аҳолии маҳаллӣ дар ҷои резишгоҳи дарёи Кофарниҳон ба Аму, наздикии димнаи Тахти Сангин ёфт шудааст. Кашшофони Xизонаи Амударё тамоми ашёи хазинаро ба тоҷирони бухороӣ Возиуддин, Ғуломмуҳаммад ва Шукуралӣ фурӯхтанд. Ҳангоми ба Хиндустон бурдани хазина …

ХЕТАГУРОВ Коста (Констаптин) Леванович (15. 10. 1859—1. 4. 1906). шоири осетин, ходими ҷамъиятӣ, революсионери демократ. Асосгузори адабиётн осстинӣ. Нахустин рассоми осетин. Аз оилаи деҳқон. Ба сабаби нодорӣ Академияи рассомии Петербургро хатм карда натавонист. Ба забонҳои осстинӣ ва русӣ эҷод мекард. Шеъру достонҳои русиаш дар маҷмуаҳои «Шеърҳо» (1895), осетиниаш дар маҷмуаи …

ХЕМО…, ҷузъи калимаҳои мураккабест, ки ба химия ё ҷараёни химиявӣ тааллуқ доштани истилоҳро ифода менамояд.

ХАШИЁРШОҲ (форсии қадим Хшаяршан, юнонӣ Хerxes) (соли таваллуд номаълум — вафот 465 то мелодӣ,.), шохи Эрон аз сулолаи Ҳахоманишиён (ҳукмронӣ 486—465 то мелодӣ). Писари Дорои 1. Xашиёршоҳ баъди нобарориҳо дар Ҷангҳои Юнону Эрон ҷараёни парокандашавии давлати Ҳахоманишиёнро боздоштанӣ шуда, ислоҳоти динӣ гузаронд, ки он парастиши худоҳои қабилавию авлодии маҳаллиро манъ …

ХАЧАТУРЯН Арам Илъич (6. 6. 1903, Тбилиси—1. 5. 1978, Москва), бастакори советӣ. дирижёр, Артисти Халқии СССР (1954), Қаҳрамони Меҳнати Социалистӣ (1973), академики Академияи Фанҳои РСС Арманистон (1963). Аъэои КПСС аз соли 1943. Соли 1934 Консерваторияи Москваро хатм кардааст. Барои асарҳои Xачатурян драматизми теззу тунд ва оркестровкаи олӣ хос аст. Дар …

ХАЦРЕВИН Захар Львович (5. 9. 1903, Витебск — сентябр 1941, наздпкии шаҳри Борисполи РССУкраина), нависандаи советии рус, журналист. Институти забонҳон шарқии Ленинградро хатм кард (1925). Асарҳояш аз соли 1922 нашр мешаванд. Солҳои 1928—34 ба омӯзиши адабиёту маданият ва табиати Тоҷикистон машғул шуд. Ҳамроҳи Б. Лапин доир ба эҷодиёти С. Айнн, …

ХАТЛОН, нигаред Хуталон.

«ХАТИ ДЮРАНД», номи шартии сарҳади Афғонистону Ҳиндустони Англия, ки баъди баимзорасии шартномаи байни намояндаи Англия М. Дюранд ва амири Афғонистон Абдурраҳмонхон ба вуҷуд омадааст. 12 ноябри 1893 ҳайати махсуси намояндагии Англия бо роҳбарии М. Дюранд дар Кобул амир Абдурраҳмонхонро ба имзои ин шартнома маҷбур сохт. Мувофиқи он сарҳадҳои шарқӣ ва …