Теги: гиёҳ

ХУНИЧ, бузрав (Mediasia macro-phylla), як навъ гиёҳи бисёрсолаест аз оилаи чатргулҳо. Пояаш: рост (то 1,5м қад мекашад), сершох. Баргаш калон, сегўша. Гулаш майда (моҳҳои июн -авг. мешукуфад). Meавааш (дарозиаш то 7 мм) авг.—сент. мепазад. Xунич хоси Помиру Олой ваТиёншони Ғарбист. Дар Тоҷикистон (қ – кўҳҳои Зарафшон, Ҳисору Дарвоз, инчунин мавзеъҳои …

ХУЛАНҶОН, хулингон, хавланҷои, ховлаиҷон, хусравдор, хусравдору, хисавдору (Alpinia galanga, A. officinarum), гиёҳи бисёрсола (аз оилаи занҷабилҳо) ва доруест, ки аз он тайёр мекунанд. Xулаҷон решапояи ғафсу сергушти хушбўй ва тунд дорад. Бехи хушки онро дар саноати хурокворӣ чун хушбўй истифода мебаранд. Мевааш хушбўст, онро чун ҳил истеъмол мекунанд. Аз гул …

ХОРИ ЧОРСАР, палиурус (Ра-liurus jpina), як навъ буттаи сершоху серхорест (аз оилаи Rhmnaceae. То 1,2 м қад мекашад. Xори чорсар дар шароити табии Тоҷикистон аз тухм зиёд мешавад. Тухмаш моҳи май мерўяд. Қади Xори чорсари 20— 25 сола ба 2 м мерасад. Дар нишебиҳои куҳҳои Ҳисор (ҳавзаи д. Варзоб) ва …

ХОРИ ХАРАК, Xаракхор (Ecfoi-пора), як ҷинси гиёҳҳоро (аз оилаи мураккабгулҳо) гуянд. Баргаш чарммонанд, панҷашакл ё паршакл, хордор, гулаш найчашакл, кабуд, хокистарранг ё сафед. Дар Тоҷикистон қариб 10 намуди Xори харак (дар нишебиҳои серсангу шағали доманакуҳ ва миёнакуҳҳо, минтақаҳои дашту биёбон) нуму меёбад. Аз меваи баъзе намудҳои Xори харак алкалоиди эхинопсин …

ХОРИ САГАК, гармалаф, сагакхор (Bldiens triparti), гиёҳи яксолаест аз оилаи мураккабгулҳо. Пояаш рост, сершох, аз 30 то 150 см қад мекашад. Баргаш 3— 5 парра (дарозиаш 3—7 см); гулаш майдаи зард; мевааш хоракҳои каҷ дорад, ки ба либос ё пашми ҳайвонот мечаспад; вазни 1000-тоаш 2 —3,5 г. Xори сагак аз …

ХОРИ МОРАК, моракхор (Cir-sium), гиёҳест аз оилаи мураккабгулҳо. То 1—4,5 м қад мекашад. Баргаш пармонанди паррадор, гулаш найчашакл, гуногун ранг (сурх, зард, сафед ва ғ.). Дар СССР 113 намуди Xори морак дар ҳама ҷо (ғайр аз минтақаҳои қутбӣ, камборшӣ ва биёбон), аз ҷумла дар Тоҷикистон (6—7 намуд) месабзад, С. turcestanicum …

ХОРИ ГУРГАК, гургакхор (Cnicus benedictus), як навъ гиёҳро гўянд (аз оилаи мураккабгулҳо). Пояаш рост, 5-қирра, сёршох, каме часпак. Аз 20 то 70 см қад мекашад. Баргаш дарозрўя (то 20 см), паррадор, серпат ва хордор. Гулаш майдаи найчашакл, зардтоб. Хўшагулаш «сабадак» (диаметраш то 2 см). Тухмаш дорчинии зардтоб; вазни 1000-тоаш 23—27 …

ХОРИ КАРРОК, алохор, бозовард, кукухорак (Silybum ma-rianum), гиёҳест аз оилаи мураккабгулҳо. Пояаш рост, одатан бешоха; 60—160 см қад мекашад. Баргаш калони хордор рахҳои сафед дорад. Хўшагулаш «сабадак»-и калон, дар нуги поя ҷой гирифтааст; гулаш майда, найчашакли арғувонист. Донаш зардтоб, ҷилодор. Одатан моҳҳои май — июн гул мекунад, авг.—сент. тухм мебандад. …

ХОРГУЛАК, зурунг, хори зурунг (Ononis arvensis), гиёҳи бисёрсолаест аз оилаи лубиёҳо. Аз 30 то 80 см қад мекашад. Пояаш якчандто, гулаш 5-баргчаи парвонашакл (дарозиаш 15—20 мм), гулобӣ ё сафеди гулобитоб. Хўшагулаш сергул. Ғилофакаш гирд ё байзашакли 2—4 тухма; тухмаш мудаввар ё гурдашакл (дарозиаш 3—3,2 мм, бараш 2—2,2 мм), дорчинӣ ё …

ХОКШИР (Erysimun), як ҷинси гиёҳҳои як, ду ё бисёрсолаест аз оилаи чилликгулҳо. Баргаш яклухт, гулаш зард, баъзан бунафш ё сафед. Мевааш ғилофаки сертухм. Тухмаш майдаи зарди дорчинӣ (вазни 1000-тоаш 0,25—0,3г). Май-июн гул мекунад. Дар Тоҷикистон Xокшир (11 намуд) асосан дар мавзеъҳои миёнакӯҳ, баъзе намудҳояш (Е. hieracifolium, Е. sisumbrioides, humillimum) дар …