БОТИН, ал-Ботин (арабӣ пушида ва ноаён), яке аз номҳои Худованд. Дар Қуръони карим Худованд танҳо як бор (57:3) бо ин ном ёд шудааст. Калимаи Ботин, ки ҳамроҳи Зоҳир ба шакли аз-Зоҳиру-л-Ботин ба кор меравад, ба маънои аёни ноаён ва ошкори ниҳон аст, яъне, он зоте, ки аз шиддати зуҳур пӯшида …

БОТИЛ (арабӣ нодуруст, дурӯғ, беҳуда), истилоҳест дар фарҳанги исломӣ, ки дар муқобили ҳақ қарор дошта, барои ифодаи падидаву ашё ва умуру амалҳои нодурусту манфӣ ва ношоиставу номақбул, инчунин радду инкори онҳо ба кор бурда мешавад. Ботил ва ҳамрешаҳои он 35 бор дар Қуръон (25 бор Ботил, 5 бор «мубтилун», 2 …

БОТЕВ Христо (тахаллус; ному насабаш Христо Ботев Петков; 6.1.1849, деҳаи Калофери Булғория (Импери­яи усмонӣ) – 1.6.1876 мақтул дар ҷанги назди кӯҳӣ Вратса), шоир, инқилобгар ва қаҳрамони миллии Булғория. То соли 1863 дар зодгоҳаш Колфер таҳсил намуд. Тирамоҳи соли 1863 дар гимназияи Одесса таҳсилро идома до­дааст. Соли 1866 аз сабаби пайвастан …

БОТЕ Валтер Вилҳелм Георг (8.1.1891, Ораниенбург – 8.2.1957, Ҳайделберг), физики олмонӣ. Хатмкардаи курсҳои тайёрии мактаби муқаррарӣ дар Берлин (1908) ва Университети Берлин (1913). Дар мактаби олии кишоварзии Бер­лин дарс гуфтааст. Сипас, дар муассисаи физикаву техникии империявӣ ба ҳайси корманди илмии ёрирасон ва дар лабораторияи радиоӣ, ки Ҳ. Гейгер асос гузошта …

БОТВИННИК Михаил Моисеевич (4.8.1911, шаҳри Куокала, Петроград – 5.5.1995, Маскав), шоҳмотбози рус, гроссмейстер» ИҶШС, устоди хидматнишондодаи варзиши ИҶШС (1945), гроссмейстери байналхалқӣ (1950). Чемпиони ҷаҳон (1948-57, 1958-60, 1961-63). Доктори илмҳои тех­никӣ (1951), профессор. Дар 12-солагӣ бо шоҳмот ошно шуд ва дар 14-солагӣ бори нахуст дар чемпионати ИҶШС иштирок кард. 7 карат …

БОТАНИКА (юнонӣ botane – сабза, гиёҳ, рустанӣ), маҷмӯи илмҳо дар бораи наботот. Сохт, афзоиш, инкишоф, густариш ва таoаввулу таснифи рустаниҳоро меомузад. Морфология, анатомия, ситология, гистология, эмбрио­логия, физиология, экология, геоботаника, география, па­леоботаника, систематика ва биохимияи рустаниҳоро дар бар мегирад. Ба илмҳои зерин ҷудо мешавад: алгология, микология, лихнология, бриология, микробиология, фи­топатология ва …

БОТА ЛИВИУ, Bota liviu (таваллуд 22.12.1936, Руминия), роҳбарӣ намояндагии нозирони СММ дар Тоҷикис­тон. Таҳсилоти олиро дар Бухарест касб карда, дар шаҳрҳои Бухарест, Маскав, Ню-Йорк ва Гаага ба таҳқиқоти илмӣ пардохтааст. Ширкаткунандаи конференсияҳо, симпозиумҳои байналмилалӣ ва байнидавлатӣ тахти сарпарастии СММ ва дигар созмонҳои байналмилалӣ. Му­аллифи асар ва мақолаҳои гуногун доир ба …

БОТ (англисӣ bot, кӯтоҳшудаи robot), интернет-бот, www- бот, барномаи махсус, ки амалеро ба воситаи интерфейсҳо (робит) чун истифодабаранда ба таври автоматӣ ё аз рӯйи феҳристи додашуда иҷро мекунад. Бот барнома-роботест, ки компютерро идора мекунад ё дар бозии компютерӣ нақши ҳарифро мебозад. Барнома-бот ба модули тафаққури сунъӣ асос ёфта, ба хусусиятҳои …

БОТ (англисӣ boat — киштӣ), киштии миёнаҳаҷми яксутунаи боркашони ғунҷоишаш то 60 тонна (дар замони киштиҳои бодбонӣ), ки 6-8 тупи қутраш хурд дошт. Ботҳо ба­рои сафарҳои баҳрӣ аршадор ва сафарҳои наздисоҳилӣ беарша мешуданд. Дар замони киштиҳои буғӣ Ботҳои бодбонӣ, бодбонию белдор ё муҳаррикдори ғунҷоишашон то 15 тонна вуҷуд доштанд, ки …

БОСФОР, Боспор, давлати ғуломдории даврони атиқа, ки дар соҳили Баҳри Сиёҳ дар натиҷаи иттиҳоди шаҳрҳои Юнон дар нимҷазираҳои Кирчу Таман (тақрибан соли 480 то милод) бунёд ёфта буд. Пойтахташ Пантикоп (Кирчи ҳозира), шаҳрҳои калонтаринаш Фанагория, Гермонасса (Тамани ҳозира), Феодосся, Тиритака, Нимфей ва Горгиппия (Анапаи ҳозира) буданд. Аз охири асри 5 …