Теги: Таърих

ХУТАЛОН, Хатлон, Хаталон, номи таърихии водии Кўлоб. «Хуталон» бори аввал дар сарчашмаҳои хитоии асрҳои 5—6 м. ёдовар шудааст. Муқаддасӣ Хатлонро мамлакати Ҳаётолиён донистааст. Xатлон дар асрҳо 7— 11 яке аз вилоятҳои калонтарини Мовароуннаҳр буд. Бино ба маълумоти географҳои асрҳои 10—12 мавзеъҳои Мунк, Бик, Тамлиот, Парғар, Андичароғ, Ҳулбук, Ковбанҷ, Барсариғ, Сикандара …

ХУТАН, яке аз қадимтарин шаҳр ва вилоятҳои таърихию мадание, ки дар Туркистони Шарқӣ воқеъ буд. Дар аҳди қадим дар Xутан сакоиҳо мезистанд. С. 39 то м. онро Хитой истило кард. Асрҳои 1—2 м. дар байни гуннҳо (хуннҳо) ва хитоиҳо муборизаҳои шадид сурат гирифтанд ва дар натиҷа Xутан аз нав соҳибихтиёр …

ХУЛАФОИ РОШИДИН (халифаҳои росткор) (632—661), давраи ҳукмронии чор халифа (Абўбакр, Умар, Усмон, Ҳайдар (Алӣ)-ро ки бо Муҳаммад хешии авлодӣ ё оилавӣ доштанд, дар бар мегирад. Баъди марги Муҳаммад (с. 632) ва ба сари хилофат омадани Абўбакр бисёр аз қабилаҳои араб, ки исломро қабул карда буданд, аз ў рўй гардонданд. Дар …

ХУВИШКА (с. тав. ва ваф. номаълум), номи яке аз ду нафар шоҳони сулолаи Кушониён. Xувишка дар рўи тангаҳо, навиштаҷот, ахбори дар асари таърихии Кашмирӣ «Раҷатарангини» (а. 13) ҷой дошта маълум аст. Навиштаҷоти бо номи Xувишка ба солҳои 28 то 60 «асри Канишка» рост меояд. Дар ахди Xувишка давлати Кушониён ҳашамати …

ХРОНОЛОГИЯ (аз юн. chronos — вақт ва логия), 1) Пайдарҳамии ҳодисаҳои таърихӣ дар замон; 2) илмест дар бораи ченаки вақт. Xронология астрономӣ (математикӣ) ва техникӣ (таърихӣ) мешавад. Хронологияи астрономӣ  қонуниятҳои гуногуни такроршавандаи падидаҳои осмониро меомўзад ва тавассути муҳосиба вақти аниқи астрономиро муқаррар мекунад. Хронологияи таърихӣ фанни ёрирасони таърих буда, дар …

ХОҶАКЕНТ, қароргоҳи палеолитии мансуб ба давраи мустье (60— 40 то м.), ки дар деҳаи назди ГЭС-и Чорваки РСС Узбекистон воқеъ гаштааст. А. П. Окладников солҳои 1958—59 онро кашф ва тадқиқ намуд. Аз. Xоҷакени адади ками олоти сангин ба давраи мустье хос ёфт шуд. Боэёфтҳои Xоҷакент аз рўи сохт, тарзи коркард …

ХОҶАИ ҒОР, қароргоҳи кушоди палеолитиест, ки дар раёни Баткенти РСС Қирғизистон дар наздикии сарҳади Тоҷикистон, ҷанубтар аз Чоркўҳ воқеъ гаштааст. Қароргоҳро солҳои 1954—55 А. Л. Окладников тадқиқ кардааст. Олотҳои зиёди аз Xоҷаи Ғор бадастомада ба охирҳои давраи палеолит боло тааллуқ доранд. В. А. Ранов.

ХОРАЗМШОҲ, унвони шоҳони Хоразм, ки аз давраҳои тоисломӣ то а. 19 вуҷуд доштанд. Абўрайҳони Берунӣ, Кайхусрави афсонавиро асосгузори сулолаи Xоразмшоҳ мешуморад. Гўё баъди 92 соли сокиншавии одамон дар Хоразм с. 1292 то м. ў ба ҳунмронӣ шуруъ кардааст. Инчунин Берўнӣ хабар медиҳад, ки с. 305 м. шоҳ Африғ ба сулолаи …

«ХОРАЗМИ КАЛОН», номи яке аз қадимтарин давлатҳои Осиёи Миёна мебошад. Дар бораи пайдоиш, территория ва сохти «Xоразми Калон» дар сарчашмаҳои таърихӣ ва асарҳои илмӣ маълумоти мухталиф мавҷуд аст. Баъзе олимон «Xоразми  Калон»-ро бо Аирйанам Ваеҷаҳ ном кишваре, ки дар Авесто зикр шудааст, як мамлакат мешуморанд. Дар Авесто Аирйанам Ваеҷаҳ аввалин …

ХОРАЗМ вилояти таърихӣ  ва давлати қадими Осиёи Миёна, ки дар поёноби д. Аму воқеъ буд. Дар катибаи Бесутун ва Авесто дар қатори вилоятҳои қадимтарини Осиёи Миёна ва Эрон Xоразм низ ном бурда шудааст. Бино ба маълумоти Истахрӣ  ва Муқаддасӣ , Xоразм аз якчанд шаҳрҳои калон, аз қабили Даргон, Карданхаш, Курдор, …