Таджикистан – Энциклопедия на таджикском языке КИТОБАМ

СУРӢ Сайфуддин ибни Иззуддини Ҳусайн (соли таваллуд номаълум— вафот 1009), асосгузори сулолаи Ғуриён. Пешвои қабилаи Шансабонӣ. Сурӣ ҳанӯз дар охири асри 10 як гурӯҳ қабилаҳоро муттаҳид намуда, дар ноҳияи таърихии Ғур ба Давлати Ғуриён асос гузошта аст. Зимни муборизаи тезу тунди синфӣ ва ҷангҳои байниҳамдигарии феодалони маҳаллӣ ӯ кушта шудааст. …

СУРЪАТҲОИ КАЙҲОНӢ, нигаред Суръати якуми кайхонӣ, Суръати дуюми кайҳонӣ, Суръати сеюми кайҳонӣ.

СУРЪАТФИЗОҲОИ ЗАРРАҲОИ ЗАРЯДНОК, дастгоҳҳоеро гӯянд, ки барои тавассути майдони электрӣ ҳосил кардани зарраҳои зарядноки баландэнергия (электронҳо, протонҳо, ядроҳои атомӣ) таъин шудаанд. Дар Суръатфизоҳои зарраҳои заряднок дастаи зарраҳои зарядноке ҳосил мегардад, ки энергияашон ба садҳо ГэВ мерасад. Селиин гуна зарраҳо барои воқеӣ гардондани реакцияҳои гуногуни ядроӣ, барои таҳқиқи сохти ядроҳои атомӣ …

СУРЪАТИ ШУОӢ, проексияи суръати фазои ҷирми оомониро ба нури назар гӯянд, ки аз рӯи падидаи Допплер муайян карда мешавад. Агар ҷирми (мунир ва мушоҳид дур шуда истода бошад, Суръати шуоӣ мусбат ва агар ба ӯ наздик шуда истода бошад, манфӣ мешавад.

СУРЪАТИ ФАЗАВӢ, суръате (Vф)- ро гӯянд, ки бо он фазаи () мавҷи монохроматии ҳамвор у = А sinѱ ҳаракат макунад. Ин ҷо А — амgлитуда, ѱ = 2π (t/T-x/ λ) — фазаи мавҷ (λ — дарозии мавҷ, х — масофа аз манбаи мавҷ, Т — даври лаппиш, t — вақт).