Маданият ва санъат

Абдии Зоминӣ Ҳаким (соли таваллуд ва вафоташ номаълум), шоири тоҷик (асри 16). Дар зодгоҳаш – Зомин таҳсил карда, ба синни камолот расидааст. Ба Ҳиндустон сафар карда, бо ёрии Ҳаким Абулфатҳи Гелонӣ, ки яке аз аз наздикони шоҳи онвақта – Акбар буд, ба дарбор роҳ ёфт. Ба сабаби мушкилоти рӯзгор ва …

Абдии Гунободӣ (соли таваллудаш номаълум – вафоташ байни 1562 – 1564, Балх), шоири форс-тоҷик. Дар зодгоҳаш Гунободи Хуросон таҳсили Мадра­са кард ва сипас ба Ҳирот рафта, дар муҳити адабии он ҷо ба камол расид. Хоҷа Ҳасани Нисорӣ дар тазкирааш «Музаккир-ул-ахбоб» аз шавқу рағбати Абдии Гунободӣ ба омӯзиши илм ва шеъргӯй …

Абдибеки Шерозӣ Хоҷа Зайнулобиддини Алӣ (19. 8. 1515, Табрез – 1580, Ардабили Эрон), шоир, таърихнигор ва мутарҷими эронӣ. Авлоду аҷдоди Абдибеки Шерозӣ аз мардуми Шероз будаанд, бинобар ин ӯ нисбаи худро Шерозӣ зикр мекард. Падари Абдибеки Шерозӣ бо дарбори шоҳ Исмоили Сафавӣ (ҳукмронӣ 1501 – 1524) робитаи наздик дошт. Бо …

Абдибеки Шерозии Ҳамадони (таваллудаш 1557, Ҳамадон – вафоташ номаълум), шоири форс-тоҷик. Дар зодгоҳаш – Ҳамадони Эрон таҳсил карда, ба камол расидааст. Аз хонадони шахсони фозилу донишманд, хоҳарзодаи шоир Ҳалоқӣ ва бародари калонии шоир Рашкӣ буд. Ҳафт маротиба ба Ҳиндустон (охирин бор соли 1616) сафар карда, бо шоирону адибони ин кишвар …

Аббосӣ Абдуллатиф ибни Абдуллоҳ (соли таваллуд ва вафоташ номаълум), ади­би форсизабони Ҳиндустон (асри 17). Ҷузъиёти тарҷумаи ҳолаш маълум нест. Аз ҷумлаи корҳое, ки Аббосӣ ба со­мон расонидааст, мураттаб сохтан ва муқаддима навиштан ба тазкираи Суфии Мозандаронӣ «Бутхона» мебошад. Аббосӣ ба ин асар, ки танҳо аз намунаҳои ашъор иборат буд, шарҳи …

Аббоси II (1633 – 1667, Қум), ҳафтумин подшоҳи Сафавиён. Аббоси II дар синни 10-солагӣ ба тахти сал­танати Эрон нишаст, вале давлатро амалан вазири донишманду коршинос Нақихон Эътимодуддавла идора мекард. Ин вазир кӯшиши ислоҳот кард, вале ба қатл расид. Аббоси II аввалҳо зидди фиску фучур, шаробхӯрӣ ва истеъмоли маводи мухаддир баромад, …

Аббоси I (27. 1. 1571, Ҳирот – 19. 1. 1629, Мозандарон), шоҳи Эрон, аз сулолаи Сафавиён. Солҳои ҳукмрониаш – 1588 – 1629. Аббоси I писа­ри волии Хуросон Муҳаммад Мирзо буда, бо номи Шоҳ Аббоси Кабир низ машҳур буд. Аббос I аввал бо мадади қабоили устоҷлу ва шомилу соли 1581 дар …

Аббос  Мирзо Ноибуссалтана ибни Фатҳалишоҳи Қоҷор (26. 8.1789 -25.10.1833), арбоби давлатии Эрон, писари Фатҳалишоҳи Қоҷор. Ҳанӯз дар давраи ҳукмронии падар фармонфармои Озарбойҷони Эрон буд ва усулан идораи тамоми Эронро дар ихтиёр дошт. Бо мадади коршиносони англису франсуз ба усули европоӣ дар қушунҳои Эрон ислоҳот ворид намуд; дар Табрез истеҳсоли силоҳ …

Аббос  Баҳодур (соли таваллудаш номаълум – вафоташ 1388), яке аз сипоҳсолорони машҳури амир Темур. Аббос  Баҳодур аз қабилаи қипчоқ буд ва ҳамин насабро ҳам дошт. Азбаски ӯ ба тумон (сипоҳе, ки аз даҳ ҳазор нафар иборат аст) фармондеҳӣ мекард, лақаби «Баҳодур» гирифта буд. Аббос Баҳодур дар ҷангҳои зидди хонҳои Муғулистон …

Аббе Эрнст Карл (23. 1. 1840, Ай­зенах – 14. I. 1905, Йена, Германия), физик ва астрономи немис, ихтироъкори дилатометри интерференсионӣ ва рефрактометр. Аббе дар Донишгоҳи Йена ба сифати дотсент (аз 1863) ва профессори (аз 1870) фаъолият намуда, дар корҳои илмӣ-амалии корхонаҳои оптикии Карл Сейс иштирок мекард. Соли 1872 назарияи пайдоиши …