Маданият ва санъат

«ТОҲИР ВА ЗӮҲРО», яке аз афсонаҳои машҳури ишқию романтикиест дар фолклори тоҷик ва дигар халқҳои Шарқ. Он аз муҳаббати софу беолоиши ошиқоне ҳикоят мекунад, ки ба мақсад нарасида, қурбони ҷаҳолат шудаанд. Тоҳир писари вазир, Зӯҳро духтари шоҳ буд. Вазиру подшоҳ аҳд карда буданд, ки онҳоро хонадор мекунанд, вале подшоҳ аҳдшиканӣ …

ТОҚӢ, т ӯ п п ӣ, яке аз навъҳои маъмули каллапӯши халқҳои Осиёи Миёна (тоҷикон ва ӯзбекҳо), аҳолии ҷанубӣ Қирғизистон, инчунин Афғонистон, Эрон ва Туркия. Тоқӣ аз теппа (тора), кизак, абра, ҷияк (шероза, зеҳ) яборат аст. Мувофиқи шароити маҳал, табъи одамон ва дар натиҷаи ривоҷу равнақи санъати амалии халқ хелҳои …

ТОШТЕМИРТЕППА, кӯшки мансуб ба асрҳои 4—6, ки 9 км шимолу ғарбтар аз пос. Шаҳристони райёни Ӯротеппа воқеъ гаштааст. Солҳои 1969, 1973—75 омӯхта шуд. Тоштемиртеппа аз похса ва хишти хом бино ёфта, аз ҳавлии мураббаи 100 х 100 м, даромадгоҳи печ дар печ иборат аст. Девори хонаҳо хеле баланд — то …

ТОР, 1) сози мусиқиест, ки бо мизроб (нохунак) менавозанд. Тор дар Эрон, Кавказ ва Осиёи Миёна хеле маъмул аст. Дар Тоҷикистон ва Узбакистон баъзан Тори озарбойҷонӣ ҳам мегӯянд. Тор косаи ба рақами 8 монанд дошт, аз чӯби тут тарошида мешавад. Ба рӯи косааш пардаи дили говро макашанд. Дарозии умумиаш 78—90 …

ТИМ, иншооти савдо, раста. Тимҳо асосан ҷои харидуфурӯшанд. Мувофиқи маълумотл сарчашмаҳои асри 15 дар Регистони Самарқанд Тимъи телпакфурӯшон мавҷуд будааст. Маъмулан дар боҳору растаҳо Тимҳо мавҷуд буданд, ки ҳоло ҳам намунаҳои онро дар бозорҳои мамлакатҳои шарқи мусулмони пайдо намудан мумкин аст. То замони мо фақат Тими Абдуллоҳдон (асри 16, Бухоро), …

ТИЛЛОКОРӢ, ҳалкорӣ, зарҳал, як навъ санъати ороиши амалиро гӯянд. Тиллокорӣ аз замонҳои қадим дар соҳаҳои махсуси ҳунармандӣ, махсусан заргарӣ ва ороиши биноҳо васеъ истифода мешуд. Тиллокорӣ инчунин дар тазйини китобҳои дастнавису чопӣ (дар ороиши саҳифаҳо ва муқоваи он) мавқеи калон дошт. Мувофиқи баъзе ривоятҳо китобхои Монӣ на танҳо бо мусаввараҳо, …

ТЕППАИ ПИРМУХАММАД, теппа, ёдгории археологии мансуб ба давраи атиқа, ки дар канори ҷанубу шарқии деҳаи Шаҳристони раёни Ӯротеппаи вилояти Ленинобод воқеъ аст. Дар он гурӯҳи қабрҳои аввали милод ва асрҳои 10—12 ёфт шудаанд. Солҳои 1956—58 омӯхта шудааст. Дар қабрҳои асрҳои 1—2, ки аз чуқуриҳои одди иборатанд, ғаир аз скелет зарфҳои …

ТЕИЗМ (аз юнонӣ theos —худо), таълимоти динию фалсафиест, ки худоро ҳастии мутлақи фавқуттабиӣ пиндошта, онро холиқ ва омири тамоми матҷудот модонад. Фарқи теизм аз пантеизм дар он аст, ки теизм фавқуттабии будани худоро эътироф мекунад. Теизм худоро ҳамчун манбаи ҳастии ҳамаи ашё ва тағйироти олами моддӣ дониста, дар айни ҳол …

ТЕАТРҲОИ БАЧАГОНА, як навъи театр, дастаҳои ҳаваскории театрӣ, ки ҳайати онро бачаҳо ташкил медиҳанд, як шакли эҷодиёти бачагон. Театри бачагона дар мактаб, берун аз мактаб ва муассисаҳои маданию маърифатӣ бо мақсади ташаккул ва қонеъгардондани талаботи бадеию эҷодӣ, шавқу завқ, инкишофи қобилият, тарбияи эстетикӣ ва маърифати бадеии бачаҳо таъсис мешавад. Асоси …

ТЕАТРШИНОСӢ, илмест, ки назария, таърих ва танқиди санъати театриро меомӯзад. Театршиносӣ ҳамаи соҳаҳои санъати театр: драматургия, санъати актерӣ, режиссёрӣ, ороиши саҳна, меъмории театр, маълумоти театрӣ, ташкили кори театр, тамошобин ва ғайраро дар бар мегирад. Театршиносӣ то охири асри 19 чун «соҳаи филология» асосан драматургия ва санъати актёриро тадқиқ мекард. Театршиносӣ …