Ҷуғрофия

ХУЗИСТОН, Хузистон, вилоятест (остонест) дар ҷан. ғарби Эрон. Аз ҷануб онро хал. Форс иҳота кардааст. Масоҳ. қариб 64,6 ҳаз. км2. Аҳолиаш 2 млн наф. (1975). Маркази маъмуриаш ш. Ахвоз. Xузистон ноҳияи асосии истихроҷи нефти Эрон, маркази истеҳсол ва коркарди маҳсулоти нефт ва экспорти он мебошад. Дар ҳазораҳои 3—2 то м. …

ХУДГИФ, деҳаест дар С. д. Лангари p-ни Мастчоҳ, вил. Ленинобод. Дар ҳудуди Иттиҳодияи байниколхозии гўсфандпарварӣ. Аз деҳа то район 332 км. Соҳаи асосии хоҷагиаш чорводорӣ.

ХУАНХЭ, дарёи 3ард, дарёест дар шаҳри Хитой, яке аз калонтарин дарёҳои Осиё. Тулаш 4845 км, масоҳаташ ҳавзааш 771 ҳаз. Км2. Xуанхэ аз шарқи куҳсори Тибет ибтидо меёбад. Аз ҳамвории Хэтао, пуштакўҳи Лессӣ, ҳамвории Бузурги Хитой гузашта ба хал. Бохайвани б. Зард мерезад. Дар резишгоҳаш делта (қариб 2 хаз. км2) дорад. …

ХОҶАСАРТЕЗ, кўҳи намакест дар раёни Восеи вил. Кўлоб. 10—12 км ғарбтар аз ш. Кғўлоб ва 15 км шимолтар аз птш Восеъ, дар соҳили рости д. Яхсу (Ёғсу) воқеъ аст. Яке аз калонтарин гунбазҳои намаки ҷаҳон мебошад. Андозаи гунбаз 9X11 км; баландиаш аз с. б. 980 м ва аз сатҳи водии …

ХОҶАСАНГХОК, чашмаи минералиест, ки 89 км шимолтар аз ш. Душанбе, дар водии д. Зиддӣ воқеъ аст. Оби чашма аз таркиши варақсангҳои давраи силур ба рўи Замин мебарояд ва аз ҷиҳати таркиб ба оби Нарзан наздик аст. Оби минералие, ки бо номи «Анзоб» маъмул аст, аз Xоҷасангхок гирифта мешавад. Я. М. …

ХОҶАОБИГАРМ, курорти табобатӣ дар Тоҷикистон. Дар нишебии Ҷанубии қ-кўҳи Ҳисор (52 км шимолтар аз Душанбе), дар баландии 1860—1900 м ҷой гирифтааст. Тобистонаш гарм (ҳарор. миёнаи июль 22°С); зимистонаш сербарфи мулоим (ҳарор. миёнаи янв. — 2°С; боришоти солона 1430 мм. Xоҷаобигарм соли 1934 таъсис ёфтааст. Омили асосии табобатиаш обҳои минералии камрадиоактивӣ …

ХОҶАМЎЪМИН, кўҳи намакест дар pаёни Восеи вил. Кўлоб. 4 км ҷанубтар аз птш Восеъ ва 24 км ҷан. ғарбтар аз ш. Кўлоб, дар соҳили чапи д. Яхсу (Ёғсу) воқеъ гаштааст. Кўҳи Xоҷамўъмин яке аз калонтарин дар ҷаҳон гунбазҳои намак мебошад. Тарҳи он аз боло доирашакл буда, аз паҳлў ба конуси …

ХОҶАБОҚИРҒОН, дарёест дар раёни Лайлаки РСС Қирғизистон ва раёни Хуҷанди РСС Тоҷикистон. Аз нишебиҳои шимоли қаторкуҳи Туркистои cap шуда, дар наздикии ш. Ленинобод ба охир мерасад. Тўлаш 117 км, масоҳати, ҳавзааш 2150 км2. Шохобҳои асосиаш — Лайлак ва Қизбола. Манбаи дарё барфу борон ва пиряхҳост. Сарфи миёнаи солонааш 10,3 м …

ХОҚОНИИ ТУРК, давлатест, ки он дар Осиёи Марказӣ, Хитойи Шимолӣ ва як қисми Осиёи Миёна тавассути нттиҳоди қабилаҳои турк с-ҳои 552—745 бунёд шуда буд. Авв. а. 7 ба Xоқонии  турки Ғарбӣ (Осиёи Миёна; то 740) ва Xоқонии туркии Шарқӣ (Осиёи Марказӣ, уйғурҳо с. 745 торумор карданд) тақсим шуд.

ХОШИМИН (то 1976-Сайгон), калонтарин шаҳр ва маркази иқтисодии Ветнам. Дар соҳили д. Сайгон, 80 км дуртар аз б. Ҷануби Хитой воқеъ аст. Аҳолиаш 3,4 млн наф. (1979). Xошимин узели калони нақлиёти обӣ, ҳавоӣ, р. о. ва автомобилгард. Бандари дарёӣ ва баҳрист. Дар Xошимин соҳаҳои саноати сабук, хурокворӣ, чарм, бофандагӣ, мошинсозӣ, …