Илм

БОТРИОМИКОЗ (аз юнонӣ botrys – хӯша ва mykes – занбурӯғ), касалии сироятии музмини ҳайвонот. Ҳангоми Ботриомикоз бофтаи пайвандӣ бинобар илтиҳоб нумӯ ёфта, ба варам монанд мешавад. Ангезандаи Ботриомикоз занбурӯғи Botryomyes ascoformans аст. Он бештар дар ҷойҳои ба пӯст расидаи афзори асп, дар мушакҳо, роҳи нутфа, гиреҳҳои лимфавӣ ва пистон ҷой …

БОТКИН Сергей Петрович (17.9.1832, Маскав – 24. 12.1889, Ментонаи Фаронса), духтур-терапевти рус, асосгузори ҷараёни физиологӣ дар тибби клиникб. Соли 1855 факултаи тиббии Университети Маскавро хатм намуда­аст; аз 1861 профессори клиникаи муолиҷавии Академияи тиб­бии ҷарроҳии Петербург. Боткин яке аз асосгузорони тибби илмии клиникавӣ мебошад. Аввалин бор дар Руссия ла­бораторияи таҷрибавиро, ки …

БОТИЯ (арабӣ ҷом, қадаҳи бузург, лотинӣ crater, русӣ чаша), бурҷи нимкураи ҷанубии осмон, ки масоҳати 282,4 градуси мураббаъро фаро гирифта, 20 ситораи ба чашм намоён дорад ва дар осмони ситоразор хуб мушоҳида мешавад. Сито­раи муниртаринаш а Crt буда, бузургии ситоравиаш 3,57m аст. Ботия аз қадим маълум буда, дар бисёр феҳристҳои …

БОТЕ Валтер Вилҳелм Георг (8.1.1891, Ораниенбург – 8.2.1957, Ҳайделберг), физики олмонӣ. Хатмкардаи курсҳои тайёрии мактаби муқаррарӣ дар Берлин (1908) ва Университети Берлин (1913). Дар мактаби олии кишоварзии Бер­лин дарс гуфтааст. Сипас, дар муассисаи физикаву техникии империявӣ ба ҳайси корманди илмии ёрирасон ва дар лабораторияи радиоӣ, ки Ҳ. Гейгер асос гузошта …

БОТАНИКА (юнонӣ botane – сабза, гиёҳ, рустанӣ), маҷмӯи илмҳо дар бораи наботот. Сохт, афзоиш, инкишоф, густариш ва таoаввулу таснифи рустаниҳоро меомузад. Морфология, анатомия, ситология, гистология, эмбрио­логия, физиология, экология, геоботаника, география, па­леоботаника, систематика ва биохимияи рустаниҳоро дар бар мегирад. Ба илмҳои зерин ҷудо мешавад: алгология, микология, лихнология, бриология, микробиология, фи­топатология ва …

БОСТОНГУҲАР, Бобомуллоев Саидмурод (таваллуд 10.9. 1960, деҳаи Ворӯи ноҳияи Панҷакент), бостоншинос ва муаррих. Доктори илмҳои таърих (2010). Баъди хатми мактаб (1977) дар заводи консерви шаҳри Панҷакент (1977-79) кор карда, солҳои 1979-81 дар сафи қувваҳои мусаллаҳи Иттиҳоди Шӯравӣ хидмат кардааст. Баъди хатми факултаи таърихи Университети давлатии Тоҷикистон (ҳоло Донишгоҳи миллии Тоҷикистон) …

БОСИРА, биноӣ, қувваи биниш, яке аз ҳиссҳои панҷгона; қобилияти дарки андоза, шакл ва ранги ашё, ҷойгирӣ ва масофаи байни онҳо. Чашми инсон фақат мавҷҳои нури дарозиашон тақрибан аз 390 то 760 нм-ро дарк мекунад. Бинобар ин, одам нурҳои дарозиашон кам (ул- трабунафш) ё зиёд (инфрасурх)-ро дида наметавонад. Нури рӯшноии ашё …

БОСВОРТ Клиффорд Эдмунд. (Bosworth Cliffort Edmunt) (таваллуд соли 1928, Шиффелд, Англия), профессор, узви Академияи Британия. Бахши шарқшиносии Коллеҷи шаҳри Оксфордро хатм кар­да, забонҳои арабӣ, форсӣ ва туркиро омухтааст. Доктори илмҳои таърих (1956). Босворт дар донишгоҳҳои Сент-Эндрюс (Шот­ландия), Торонто (Канада), Манчестер (Англия), Уэлс, Ҳарвард (ИМА) тадрис намудааст. Самти фаъолияти илмии Босворт …

БОРУТ, омехтаи сахти тарканда, ки зуд даргирифта, гармӣ ва маҳсули газшакли зиёд хориҷ мекунад. Борут қабат ба қабат сӯхта, гармии ҳосилшударо низ аз қабат ба қабат мегузаронад. Суръати аланга ба таркиби Борут, ҳарорати аввала ва фишор вобаста аст. Борут ду гуна мешавад: бедуд (Борути пироксилинӣ, кордитҳо ва баллиститҳо) ва омехта …

БОРСЕРКУНӢ, раванди коркарди кимиёию ҳароратӣ, сер гардондани сатҳи филиззу хӯлаҳо бо унсури бор ва дар вақти гармкунӣ ва дар муҳити фаъоли кимиёӣ нигоҳ донштан. Борсеркуниро бо мақсади зиёд намудани сахтӣ, гармитобоварӣ ва ба хурдашавӣ тобовар шудан мегузаронанд. Борсеркунӣ инчунин ба зангзанӣ тобовар шудани хӯлаҳои оҳанӣ дар муҳитҳои гуногуни фаъол ва …