Биология

ТАНБУЛ, томул, томбул, тамбулӣ, танболӣ, пон, фулфулмия, бетел (Рipel betle), буттаест аз ҷинси мурч (оилаи мурчиҳо). Танбулзорҳои калон дар Индонезия мавҷуданд. Танбулро бештар дар Осиёи Ҷанубу Шарқӣ, Африка ва Ҳиндустон мепарваранд. Мардуми ноҳияҳои тропикии Осиё ва Африка барги тару тозаи онро, ки бо номи «пон» маъмул аст, мехоянд (монанди тамоку …

ТАНАХУРАК, кирмитана, кирминаи гамбусакҳои қирсосист, ки ба зироатҳои хоҷагии қишлоқ ва бешазор зарар мерасонад. Баданаш борику дароз ва устувонашакл (баъзан паҳн), пӯсташ ғафси рах-рах, рангаш зард, дорчинӣ, сиёҳтоб (баъзан хокистарӣ); се ҷуфт пои дарозиашон якхела дорад. Дар СССР зиёда аз 50 намуди танахураки зараррасон вомехӯрад. Онҳо одатан дар хок зиндагонӣ …

ТАНАСАФЕДАК як навъ ангури маҳаллиест. Баргаш 5-парраи майда, гулаш дуҷинса, хӯшааш ҳаҷман ҳархела (андаряк аз 139 то 186 г), донааш миёна, сабзи зардтоб, пӯсташ нафис, серобу ширин (қандаш 17,6%), 2—3 дона тухм (хокистарии гулобӣ) дорад. 42%-и навдаҳояш ҳосилдеҳ, токаш камҳосил (аз ҳар га 30—70 с). Барои тархӯрӣ истифуда мебаранд. Асосан …

ТАНАНД, тананду, гапада, анкабӯт, Тортанак.

ТАМРИ ҲИНДӢ субо, суббор, хурмои ҳиндӣ, анбала ҷинҷа, тамаринд (Таmarindus indica), дарахтест аз оилаи лӯбиёиҳо. То 40 м қад мекашад; баргаш пармонанд, гулаш зардтоб, ғилофакаш серобу сершира (30—40% қанд, витамини С., кислотаҳои органикӣ дорад), ширину андак нордон. Тамри ҳиндии худрӯй дар ноҳияҳои тропикии Африка ва Осиё мерӯяд (ҳатто Дагоар — …

ТАМР, тамро, финиқ, феникс (Рhоеnix), ҷинси растаниҳои дарахтмонандест аз оилаи нахлҳо. Танаашро боқимондаи думчаи барг пӯшондааст. Дар нӯги тана анбӯҳи баргҳои пармонанди калон ҷойгир аст. Гулаш якҷинса, тавассути шамол гардолуд мешавад. Мевааш донаки сахт дорад. Меваи баъзе навъҳои тамрро мехӯранд. Дар дунё зиёда аз 15 намуди тамр (ноҳияҳои тропикӣ ва …

ТАМОШОКАДУ (Lagenaria), як навъ зироати полизист (аз оилаи кадуҳо). Палакаш хеле дароз мешавад. Тамошокаду гуногуншакл (мурудшакл, зуғӯташакл ва ғайра) аст. Дар бнсёр мамлакатҳои Осиё ва Африка аз тамошокаду зарфҳои гуногун, асбобҳои мусиқӣ (масалан, нақораи там-там), чилим, носдон ва ғайра месозанд. Ҳосили навраси тамошокадуро чун бодиринг мехӯранд. Пештар дар Осиёи Миёна …

ТАМОРУЗ, бемортарошӣ худро бемор вонамуд кардани одамро гӯянд. Таморуз сохта ва патологӣ мешавад. Таморузи сохта мақсади ғаразнок дорад (гирифтани ёрдампулӣ барои одамони «ғайри қобили меҳнат», аз хизмати ҳарбӣ саркашӣ кардан ва ғайра). Таморузи патологӣ яке аз аломатҳои беморист.

ТАМОКУ, танбоку (Nicotiana), ҷинси гиёҳҳои яксола ва буттаест аз оилаи авранҷиҳо. Баргаш бедандона, гулаш гуногунранг, ғӯзааш сертухм. Дар дунё беш аз 60 намуди тамоку мерӯяд. Дар СССР 2 намуди онро мепарваранд. Дар бисёр кишварҳои дунё чун гиёҳи нашъамандӣ кишт мекунанд. Баъзан аз тамокуи худруй низ чилим тайёр мекунанд. Баъзе навъҳои …

ТАМАШК, тути фарангӣ, марминҷони боғӣ, (rubus idaeus), навъи бқуттамеваест аз оилаи настараниҳо. Тамашк 3 метр қад мекашад. Баркаш мураккаб (аз 3 7 баргчаҳои байзашакл ё гирда иборат аст), дарозиаш 18;23 см бори аввал апрел; июн ва бори дуюм август;сенябр мешукуфад. Мевааш ба марминҷон ва тут монанд аст; сурх, баъзан зард, …