Таджикистан – Энциклопедия на таджикском языке КИТОБАМ

ХОРДАДОРҲО (Chordata), як типи ҳайвоноти дарандаи олиро гўянд. Ба 3 зертип (пардадорҳо, бедумдумаҳо ва муҳрадорон) ҷудо мешаванд. Xордадорҳо хорда, найчаи асаби пушт, таркиши ғалсама доранд. Қариб дар рафти ҳаёти ҳамаи Xордадорҳо найчаи асаби пушт боқӣ мемонад. Бадани Xордадорҳо буғумдор буда, махсусан дар давраи инкишофи ҷанини бедумдумаҳо ва муҳрадорон нағз аён …

ХОРБЎPC, хорарча, балхарча (luniperus turcestanica), дарахти сўзанбарги ҳамешасабз аз оилаи сарвҳо. Баландиаш 10—18 м мешавад. Дар нишебиҳои қ-кқҳҳои Қурама, Туркистон, Зарафшон, Қаротегин, Пётри I месабзад. Чуби Xорбўрс хушбўй буда, дар атторӣ истифода мешавад. Ниг. низ Арча.

ХОРГУЛАК, зурунг, хори зурунг (Ononis arvensis), гиёҳи бисёрсолаест аз оилаи лубиёҳо. Аз 30 то 80 см қад мекашад. Пояаш якчандто, гулаш 5-баргчаи парвонашакл (дарозиаш 15—20 мм), гулобӣ ё сафеди гулобитоб. Хўшагулаш сергул. Ғилофакаш гирд ё байзашакли 2—4 тухма; тухмаш мудаввар ё гурдашакл (дарозиаш 3—3,2 мм, бараш 2—2,2 мм), дорчинӣ ё …

ХОРАЗМӢ Муҳаммад ибни Мусо (780, Хева —850, Бағдод), ҳайатшинос, риёзидон, муаррих ва ҷуғрофидони асрҳои миёнаи Шарқ. Аслан эронинажод будааст. Аз ҷавонӣ ба омўзиши илмҳои замонаш пардохта, барои такмили дониш аввал ба Ҳиндустон ва баъд ба маркази илми хилофати аббосӣ — ш Бағдод рафт. Дар он ҷо ба «Байт-ул-ҳикмат»-и Маъмун дохил шуда, …

ХОРАЗМШОҲ, унвони шоҳони Хоразм, ки аз давраҳои тоисломӣ то а. 19 вуҷуд доштанд. Абўрайҳони Берунӣ, Кайхусрави афсонавиро асосгузори сулолаи Xоразмшоҳ мешуморад. Гўё баъди 92 соли сокиншавии одамон дар Хоразм с. 1292 то м. ў ба ҳунмронӣ шуруъ кардааст. Инчунин Берўнӣ хабар медиҳад, ки с. 305 м. шоҳ Африғ ба сулолаи …