Маданият ва санъат

СӮЗАНӢ, матоест, ки рӯяш бо ресмонҳои рангоранг бо усули кашидадӯзӣ гулдӯзӣ шудааст. Одатан, барон зинати довори манзил истифода мешавад. Матои Сузанӣ маъмулан сатин, шоҳӣ ва махмал мешавад. Сузанӣасосан аз нақшҳои наботӣ, ислимӣ ва паргорӣ иборат буда, аксаран дар байн гули доирамонанд ва дар атрофаш ҳошия дӯхта мешавад. Сузанӣ ҷузъи муҳими …

СЮРРЕАЛИЗМ (франсузӣsurrealisme — реализми фавқулода), ҷараёни авангардистӣ дар адабиёту санъат, ки ибтидои асри 20 дар Франция пайдо шуда, пас дар Белгия. Чехословакия, Югославия, ШМА, Мексика, Япония паҳн шудааст. Нахустин асари назариявӣ доир ба Сюрреализм «Манифести сюрреализм»-и А. Бреточ (1924) ва нашрияи он «Lа revolution-Surrealiste») («Революцияи сюрреалистӣ», 1924—29) буд. Истилоҳи мазкурро …

СЮИТА (франсузӣ suita — қатор, пайдарҳамӣ), як шакли силсилавии мусиқии созист. Сюита аз қисмҳои алоҳидаву мухталиф иборат буда, дорои ғояи умумии бадеист. Вай аз соната ва симфония бо он фарқ мекувад ки ҳар қисмаш мустақил буда, бо суруд ва рақс алоқаманд аст. Аввалин нишонаҳои Сюитаҳануз дар асри 16 падид омада …

СЮЖЕТ, суже  (франсузӣ sujet — предмет), инкишофи амалиёт ва рафти воқеа дар асарҳои эпикӣ, драмавӣ ва гоҳо лирикист. Шаклҳои Сюжет гупогунанд: мураккаб, содда, Сюжети амалиётдор Сюжети дохилӣ, Сюжети хроникалӣ, Сюжети консентрӣ ва ғайра. Унсурҳои Сюжетинҳоянд: оғоз (экспозиция), гиреҳбандй, инкишофи воқеа, авҷи воқеа (кулминация) ва гиреҳкушоӣ. Дар Сюжет унсурҳои иловагӣ ҳам …

РЕПРИЗА (франсавӣ герпэе — гашта гирифтан, барқарор кардан), дар мусиқӣ такрори ин ё он қисми асарро гӯянд. Махсусан сохти репризавии сеқисма аҳамияти муҳим дорад. Баробари Репризаҳои дақиқ Репризаҳои шаклан тағйирёфтаро низ ба кор мебаранд.

РЕПЕТИСИЯ (аз лотинӣ гереИИо — такрор), 1) шакли асосии тайёр кардани спектакл (консерт, бариомаҳои эстрадӣ, программаҳои сирк). Аз тарафи артистон таҳти роҳбарии режиссёр (дар театрҳои мусиқи — дирижёр) гузарнида мешавад. Дар театри балет ба Репетисия балетмейстер сарварӣ мекунад. Намудҳои зерини Репетисия-монтажӣ (санҷидан ва ҷо ба ҷо гузоштани ҳамаи ҷузъҳои ороишоти …

РЕПЕРТУАР (аз лотинӣ герег1ог1иш—рӯйхат, номгӯй), маҷмӯи асарҳои драмавӣ, мусиқӣ ва ғайраи дар театр, консерти эстрадӣ ва ғайра иҷрошаванда, инчунин номгӯи ролҳое, ки актёр бозӣ мекунад. Мафҳумҳои «Репертуари муосир» ва «Репертуари классикӣ» низ мавҷуданд (аксаран барои ифодаи Репертуари театрҳо). Вобаста ба намуди театрҳо (масалан, операвӣ, эстрадӣ), услубу жанр (мазҳакавӣ, романтикӣ) Репертуар …

РЕМАРКА (аз франсавӣ гешагдие), дар ҳ а к к о к ӣ, тасвири ҳаҷман хурд дар ҳошия ё гӯшаи варақаи чопи ки аксаран ба мазмуни асар алоқа надорад. Ремарка асосан ҳангоми озмудани асбобҳо дар гӯшаи материалӣ кор (варақ ё лавҳае, ки дар он бояд амал иҷро гардад) чун амали озмоишӣ …

РЕЛЕФ дар санъат, як навъи ҳайкалтарошист, ки дар он шакл- ҳои тасвирёфта нисбат ба сатҳи замина барҷаста ё фурухамида аст. Намудҳои асосии он — барелеф ва горелеф. Релеф аз замонҳои қадим дар ороиши биноҳо, пояи ҳайкалҳо, лавҳаҳои фахрӣ, рӯи медалҳо, инчунин сикказанӣ ва ғайра истифода мешавад.

РЕГИСТОН, майдони расмӣ ва марказии шаҳрҳои калони Осиёи Марказиро номанд. Регитонҳои Самарқанд ва Бухоро аз ҷумлаи иншооти машҳури шаҳрсозии асрҳои миёна мебошанд. Махсусан Регистони Самарқ а н д яке аз иншооти намоёни меъморӣ ба ҳисоб меравад. Он аз замонҳои қадим вуҷуд доштааст. Дар ҷои ҳозираи Регистон аввал бозор, устохонаю дӯконҳои …