МАДРАСАИ КӮКАЛТОШ – ёдгории меъмории асри 16 дар Бухоро. Аз бузургтарин мадрасаҳои дуқабатаи Бухорост. Солҳои 1568—69 таҳти раёсати яке аз мансабдорони дарбори Абдуллоҳхон — Қулбобои Кӯкалтошӣ сохта шудааст. Шакли боҳашаму ороишоти пурдабдаба дорад. Бандубасташ мураккаб ва мукаммал аст. Мадрасаи Кӯкалтош дорои 160 ҳуҷра, дарсхонаву масҷид ва даҳлези барҳавост. Намои асосии Мадраса …

МАДРАСАИ АБДУЛЛОҲХОН (қош мадраса), ёдгории меъмории асри 16 дар Бухоро. Солҳои 1588—90 дар аҳди Абдуллоҳхони 11 сохта шудааст. Дар рӯ ба рӯи мадрасаи Модари хон ҷойгир аст. Бандубасташ аз дигар мадрасаҳои анъанавӣ фарқ мекунад. Атрофи ҳавлиро ҳуҷраҳои дуқабата ишғол кардаанд. Ду пештоқ дорад. Пештоқи калон, ки рӯ ба ҷануб аст, …

МАДРАСАИ АРАБМУҲАММАДХОН, ёдгории меъмории Хева (1616). Бинои дохили Ичанқалъа. Мадрасаи Арабмуҳаммадхон бинои начандон калонест, ки ба сабаби дар ҷои танг бунёд ёфтанаш шакли номавзун гирифтааст. Усули синҷбандиаш (чӯби байнаш бо хишт пур карда шуда) ба меъмории халқӣ наздик аст. Ҳуҷраҳо бо гунбазҳои «балхӣ» пӯшонда шудаанд. Мадрасаи Арабмуҳаммадхон дорои сақфу сутунҳои …

МАДРАСАИ БАРОҚХОН, ёдгории меъмории охири асри 15 ва ибтидои асри 16 дар Тошкент. Дар аҳди Бароқхон (Наврӯз Аҳмад, ҳукмрониаш 1551—56) бино ёфтааст. Атрофи ҳавлии Мадраса бо қатори ҳуҷраҳо иҳота гардида, аз ду тарафи муқобил пештоқ гузошта шудааст. Пештоқи шарқӣ мӯҳташам буда, бурҷҳояш бо тоқҳои ороишиву ҳошияҳои назаррабо зинат ёфтааст. Пештоқи …

МАДРАСАИ ГОВКУШОН, ёдгории меъмории асри 16 дар Бухоро. Солҳи 1570—71 дар маркази шаҳр бино ёфтааст. Бинобар шакли номавзун доштани ҷои сохтмон, ёдгорӣ шакли номутаносиб гирифтааст ва бандубасташ низ аз мадрасаҳои анъанавӣ фарқ дорад. Қанотҳои паҳлуии намои асосӣ, ки дуқабата аст, аз якдигар аз ҷиҳти андоза ва шакл фарқ мекунанд. Паҳлӯи …

МАДРАСАИ ДЕВОНБЕГӢ, ёдгории меъмории асри 17 дар Бухоро, ки бо ташабоуси вазири Имомқулихон Нодир Девонбегӣ бунёд гардидааст (1623). Мадрасаи Девонбегӣ аслан ба сифати корвонсарой сохта, баъдтар ба Мадраса табдил дода шудааст. Бинобар он дар Мадрасаи Девонбегӣ айвон, масҷид ва дарсхона барин ҷузъҳои хоси Мадраса нестанд. Чор тарафи онро ҳуҷраҳои хурди …

МАДРАСАИ АБДУЛАЗИЗХОН, ёдгории меъмории асри 17 дар Бухоро. Соли 1652 дар аҳди Абдулазизхон сохта шудааст. Дар он анъана ва комёбиҳои санъати меъмории тоҷик истифода шудааст. Мадрасаи Абдулазизхон аз ҷиҳати бандубаст ва ороиш аз мадрасаҳои анъанавии Бухорост. Мадрасаи Абдулазизхон пештоқи калон, гулдастаҳо, ҳуҷраҳои дуошёнаи пешашон равоқбанди, айвонҳои барҳаво ва дарсхонаҳои калон …

МАДРАС (Madras), шаҳри бандарӣ дар ҷануби Ҳиндустон, дар соҳили халиҷи Бангола. Маркази маъмурии штати Тамилнад. Аҳолиаш 2470 хазор нафар (г1971). Яке аз калонтарин шаҳрҳои Ҳиндустон (баъди Бамбай, Деҳлӣ ва Калкатта). Мадрас—маркази калони саноат, савдо, молия ва маданияти мамлакат. Узели муҳими нақлиёт. Мадрас, кӯчаи Моунтрод. Аэропорташ Минамбаккам ном дорад. Канали киштигард …

«МАДОР-УЛ-АФОЗИЛ» (номи дигараш «Фарҳанги мавлоно Илаҳдоди Сарҳиндӣ»), Фарҳанги тафсирии форсӣ-тоҷикӣ, таълифи Файз ибни Асадулуламо Алишери Сарҳандии Рифъат. Соли таълифаш 1593. «Мадор-ул-афозил» аз 28 боб (мувофиқи миқдори ҳуруфи алифбои арабӣ) иборат буда, калимаҳо аз рӯи ҳарфи аввал (боб) ва аз рӯи ҳарфи охир (фасл) мураттаб шудаанд. Дар: «Мадор-ул-афозил» асосан луғоти тоҷикӣ, …

МАДОРИ ҷирми осмонӣ, масири ҷирми осмонӣ дар фазои Кайҳон. Шакли Мадории ҷирми осмонӣ ва суръати ҳаракати он бо қувваи ҷозиба, ничунин бо қувваи фитори рӯшноӣ, қуллаҳои электромагнитӣ, муқовимати муҳит, ки дар он ҳаракат ба амал меояд, қувваҳои мадду ҷазр, қувваҳои реактивӣ (дар мавриди ҳаракати ядрои кометаҳо) ва ғ. муайян мешаванд. …