Теги: Ҳарф

X (хэ), ҳарфи бисту союми алифбои ҳозираи тоҷикист, ки аз алифбои русӣ гирифта шуда (1940), овози ҳамсадои беҷаранги забончагӣ (ақибизабонии чуқур, увулярӣ)-и роғро ифода мекунад ва шакли навишти чопиаш Хх, дастнависаш х: мебошад. Ҳарфи X аз х(«хи»)-и алифбои юнонӣ омадааст. Дар алифбои арабиасоси тоҷикӣ (то 1930) Хе ном дошта, ба …

ФЕ, фои муваҳҳада, фои саъфас, ҳарфи бисту якуми алифбои арабӣ ва бисту сеюми алифбои арабиасоси тоҷикист, ки овози ҳамсадои лабудандонии беҷаранги роғро ифода мекунад. Ҳарфи ф аз ҳарфи «пе» —и алифбои финиқи пайдо шудааст. Маънои калимаи «пе» «даҳон» мебошад. Дар забони адабӣ ва гуфтугӯии тоҷик ба ҷои якдигар омадани овозҳои …

Ф (эф), ҳарфи бисту дуюми алифбои ҳоаираи тоҷикист, ки аз алифбои русӣ гирифта шуда (1940), овози ҳамсадои лабудандонии беҷаранги роғро ифода мекунад ва шакли навишти чопиаш Ф ф, даснмависаш ф мебошад. Ин ҳарф дар алифбои кириллӣ аз ср (фи)-и алифбои юнонӣ пайдо шуда, «ферт» (фьртъ») ном дошт ва қимати ададиаш …

Т (те), ҳарфи бистуми алифбои ҳозираи тоҷикист, ки аз алифбои русӣ гирифта шуда (1940), овози зичи пешизабонии беҷарангро ифода мекунад ва шакли навишти чопиаш Тт, дастнависаш Тт мебошад. Дар алифбои арабиасоси тоҷикӣ (то 1930) те (то) ном дошта, ба шакли … ифода мешуд. Дар алифбои лотиниасоси тоҷикӣ (1930—40) шакли чопиаш …

РЕ, Ро (-»), ҳарфи даҳуми алиф- арабӣ ва дувоздаҳуми алифбои арабиасоси тоҷикӣ. Дар абҷад ба 200 баробар аст. Ҳарфи «Ре» аз ҳар-  фи «Реш» (Д)-и алифбои финиқӣ  пайдо шудааст. Маънои калимаи  «реш» «сар» мебошад. Дар адаблёти  классикии форс-тоҷик гоҳо бадалшавии шевагии ҳарфи «ре» ба ҳар- фи «л» мушоҳида мешавад. Масалан, …

Р (эр), ҳарфи ҳаждаҳуми алифбои ҳозираи тоҷикист; аз алифбои русӣ гирифта шуда (1940), овози ҳамсадои сонанти пешизабонии ларзандаро ифода мекунад ва шакли навишти чоппаш Рр мебошад. Дар алифбои арабиасоси тоҷикӣ (то 1930), «Ре», «Ро» ном дорад. Дар алифбои лотиниасоси тоҷикӣ (1930— 1940 шакли чопиаш Rr дастнависаш Rr буд. В. Капранов.

Қ (қе), ҳарфи сию шашуми алифбои ҳозираи тоҷикист, ки дар асоси ҳарфи К-и алифбои русӣ ба вуҷуд оварда шудааст. Овози ҳамсаҳои зичи забончагӣ (увулярӣ)-и беҷарангро ифода мекунад. Дар алифбои арабиасоси тоҷикӣ (то 1930) қоф ном дошта, ба шакли .. ишора мешуд. Дар алифбои лотиниасоси тоҷикӣ (1930—40) шакли чопиаш  дастнависаш буд. …

Ӣ, и-и заданок, ҳарфи 35-уми алифбои ҳозираи тоҷикист, ки дар асоси ҳарфи И ба вуҷуд оварда шудааст. Варианти заданоки овози и буда, талаффузаш ҳам ба ҳамин фонема монанд аст. Шакли навишти чопиаш Ӣӣ, дастнависаш Ӣӣ мебошад. Дар алифбои арабиасоси тоҷикӣ (то 1930) бо (Ей), ки дар охири калима меояд, сабт …

Я (я), ҳарфи сиву сеюми алифбои ҳозираи тоҷикист; аз алифбои русӣ гирифта шуда (1940), 1) дар аввалу мобайн ва охири калимаҳо, баъд аз аломати ҷудоӣ овози ча-и йотбарсар — йа (як, равия, Яман, ямину ясор, такьягоҳ, тарбиятгар ва ғ.), 2) дар калимаҳои иқтибосӣ баъд аз ҳамсаҳои нарм (мулоим) овози садоноки …

Ю (ю), ҳарфи сивудуюми алифбои ҳозраи тоҷикист; аз алифбои руси гирифта шуда (1940), 1) дар мавқеи баъд аз садонок, баъд аз аломатҳои сакта (ъ) ва ҷудоӣ (ь), инчунин канкаҳои иқтибосӣ, овози у-и йотбарсар-йу (табоюн, ҳумоюн, маъюс, афъюн, юрист ва ғ.), 2) дар калимаҳои иқтнбосии дигар баъд аз овози ҳамсадои нарм …