Маданият ва санъат

МЕЙЕРҲОЛЬД Всеволод Эмилье­вич (9. 2. 1874, Пенза—2. 2. 1940, Москва), режиссёр ва актёри советӣ Арт. Халқии Республика (J923 Аъзои КПСС аз соли 1918. Шӯъбаи дра­маи Омӯзишгоҳи мусиқию драмавии Ҷамъияти фи­лармонии Москваро хатм намудааст (1898). Солҳои 1898 —1902 актёри Театри бадеии Москва. Беҳтарин ролҳояш дар ин театр: Треплев, Тузенбах («Моҳихӯрак», «Се …

МЕЖОВ Владимир Измайлов (29. 5. 1830, Саратов —29. 5. Петербург), библиографи рус. Дар интобхонаи оммавии Петербург кор кардааст (1851—60). Межов муаллиф асарҳои библиографӣ доир ба таъриъ, география, этнография, статис­тикӣ, ҳуқуқ ва адабиёт мебошад. Межов иборат аз 416 ҷилд «Маҷмӯаи Туркистон» («Туркестанский сборник»)- ро тартиб дод, ки он асарҳо ва мақолаҳои …

МЕЖЕЛАЙТИС Эдуардас Беньяминович (таваллуд 3. 10. 1919, деҳаи Карейвишкяи РСС Литва), шоири советии литвонӣ. Аз оилаи коргар. Аъ­зои КПСС аз соли I 1943. Дар университетҳои Каунас ва Виль­нюс таҳсили илм кардааст. Солҳои 1944-46 котиби  КМ комсомоли Литва буд. Раиси Правленияи ИН Литва (1959—70). Асарҳояш аз соли 1935 нашр мешаванд. «Лирика» …

«МЕВАҶОТИ МАЪМУЛА ДАР БИЛОДИ МОВАРОУННАҲР», рисолае дар бораи меваҷоти сарзамини тоҷикон ва умуман Осиёи Миёна. Муаллиф ва соли таълиф номаълум. Дар рисола, пеш аз ҳама номи дарахтони мева («муруд, турунҷ, олу, себ, анҷир, чормағз, шафтолу, анор, биҳӣ, писта, тут, зардолу, норинҷ, хурмо ва ангур) зикр ёфта, дар Аъробу Аҷам бо …

МАҶРӮҲ Сайидшамсуддин ибни Сайидҳазратшоҳ (таваллуд 1904, деҳаи Шин Кураки вилояти Кунар), шоир ва адабиётшиноси афғон. Асосан ба забони пушту асар менависад, Аксари ашъораш дар рӯзномаҳои вилоятию марказии Афғонистон чоп шудаанд. Ашъораш мазмуни ватанпарастӣ, инсондӯстӣ ва маорифпарварӣ дорад. Баргузидаи ашъораш дар маҷм. «Ашъорн мунтахаб» (1957) гирдоварӣ шудаанд. Роҷеъ ба адабиёти Афғонистон …

«МАҶОЛИС-УН-НАФОИС» тазкира, таълифи Алишери Навоӣ. Соли 1491 (варианти дуюми мукаммалаш с. 1498) навишта шудааст. «Маҷолис-ун-нафоис» аввалин тазкираи ӯзбекист, иборат аз 8 маҷлис (боб). Шарҳи ҳол ва намунаи осори 459 нафар шоирон, олимон, мусиқидонон, хаттотон, ҳомиёни илму адабиёти Мовароуннаҳру Хуросон ва кишварҳои ҳамсояро дар бар мегирад. Шарҳи ҳоли шоирону насрнависон дар …

МАҶОЗ (ар. — акси ҳакиқат, ғайри ҳақиқат), дар асари бадеӣ ғайри маънои аслӣ истифода шудани калимаву ибораҳо. Дар байни маънои нав (маҷозӣ) ва маънои ас­лӣ аз ягон ҷиҳат шабоҳате мавҷуд аст, вале дар маънии маҷозӣ ҳусни ибораву калима бештар ва таъсираш пурзӯртар мегардад. Маҷоз барои мухтасар, вале образнок ва ҷозибаноктар …

МАҶОЗ Асрорулхақ (1913, Радавлӣ, шт. ҳозираи Уттар Прадеш — 1955, Лакҳнав), шоири ҳинду. Ба урдуӣ менавишт. Маҷоз шоири равияи романтизми революционист. Дар шеърҳои ӯ бедории халқ ва инкишофи муборизаи миллии озодихоҳӣ акс ёфтааст. Ба Маҷоз шеърҳои лирикии маҳрамона ва достонҳои дорои оҳанги баланди гражданӣ мансубанд. Шеърҳои дар шакли қолибҳои нав …

МАҶНУНИ ЧАПНАВИС (соли таваллуд ва вафот номаълум), хушнавис, шоир ва донишманди асрҳои 16 форс-тоҷик. Зодгоҳаш ш. Ҳирот. Писари шоир Камолуддин Маҳ­муди Рафиқӣ буда, номи пурраи худаш маълум нест. «Маҷнун» тахаллуси адабии уст. Хаттоти моҳир буда, ба дасти чап низ хатро зебо менавиштааст. Махсусан хати настаълиқро ба дараҷан олӣ менавиштааст. Маҷнуни …

МАҶНУНИ БУХОРОӢ Зариф (соли таваллуд ва вафот номаълум), шоир ва донишманди нимаи дуюми асри 17 тоҷик. Дар оғози фаъолияти худ дар хизмати дарбор буд. Вале пас аз он ки Субҳонқулихон (1680— 1702) ба сари хукумат омад, ҷабру зулм хеле зиёд гардид ва чандин шоиру нависандагон, аз ҷумла, Маҷнуни Бухороӣ ҳам …