Маданият ва санъат

БОҚИИ КӮЛОБӢ Ҳаётҷон (фавт 1579, Ҳиндустон), шоири тоҷик. Мувофиқи маълумоти маъхазҳо Боқии Кӯлобӣ дар минтақаи Кӯлоби сарзамини Мовароуннаҳр (ҳоло Ҷумҳурии Тоҷикистон) ба дунё омада, дар ҳамин ҷо ба таҳсил пардохтааст ва илму донишҳои маъмулии он айёмро фаро гирифтааст. Кай ва ба кадом сабаб ба Ҳиндустон рафтани Боқии Кӯлобӣ маълум нест. …

БОҚИИ КОШОНӢ шоири эронӣ (асри 17). Дар бораи ин шоир тазкиранигор Малеҳои Самарқандӣ дар асараш «Музаккиру-л-асҳоб» маълумоти ҷолибе овар­да, ӯро чун шоири хушбаёну хуштакаллум ёд кардааст. Мегӯяд, ки: «Алҳақ ибораташ ҷонӣ буд, дар латофат ёқути рангин менамуд. Дар тароват алфози дилфиреби ӯ бар маонӣ шухиангезтар аз хандаи шакарлабон, мазмунҳои бикри …

БОҚИИ КОСОНӢ шоири тоник (асри 16). Аз аҳли хонадони яке аз ашхоси бонуфузи Косон будааст. Маълумоти ибтидоиро дар хонавода гирифта, баъдан дар Мадраса илмҳои расмии даврро омӯхт ва дар байни аҳли адабу фазли он давра бо донишу фазилати худ шуҳрат ёфт. Аз Боқии Косонӣ қасидаҳо, ғазалҳо ва абёти пароканда ба …

БОЗИЛ Мирзо Муҳаммадрафеъ ибни Мирзо Маҳмуди Машҳадӣ (фавт 1173), ходими давлатӣ ва шоири форсизабони Ҳиндустон. Падараш аз Машҳади Эрон ба Ҳинд омада, дар хидмати давлат буд, баъдан писараш Бозил низ ба корҳои давлатӣ машғул шуд. Бозил, чунонки дар маъхазҳои адабӣ омадааст, шоири ғазалсаро буд, вале маснавии хамосавии «Ҳамлаи Ҳайдарӣ» ба …

БОЗГӮЙ, шохаи созию овозӣ дар мақом ва мақомсароӣ, такрори ҳамешании яяк порчаи оҳанг. Одатан дар оҳанг чанд қадар хона бошад, ҳамон қадар Бозгӯй амал мекунад. Маъмулан пас аз як давраи хона, баъзан пас аз ду-се хона як бозгӯй меояд. Бозгӯй бештар дар шохаи мушкилоти мақомҳо сурат мегирад. Масалан, дар бахши …

БОЗГАШТИ АДАБӢ, падидаи муҳимме дар адабиёти асрҳои 18 – 19 Эрон. Аксари муҳаққиқоне, ки дар хусуси Бозгашти адабӣ андеша рондаанд, онро чун сабки тозаи адабӣ ба қалам додаанд. Яҳёи Ориёнпур онро наҳзати адабӣ ва Д. Комиссаров “Мактаби ширин” номидааст. Бинобар ин Бозгашти адабиро на сабк, балки равияи адабӣ гуфтан беҳтар …

БОЗГАШТ дар тасаввуф асл (калима)-и шамум аз усул (калимот)-и ҳаштгонаи вазъкардаи хоҷа Абдулхолиқи Ғиждувонӣ, ки минбаъд хоҷа Баҳоуддини Нақшбанд се асли дигар бар онҳо афзуд ва усули ёздаҳгона дар заминаи таълимоти тариқати нақшбандия қарор гирифт (тибқи лигари тақсимбандт – аз рӯи тартиб асли дуюм). Бозгашт калимаи сирф тоҷикӣ буда, дар …

БОЗ Иброҳими Боз, Иброҳим ибни Муҳаммалибни Бозии Андалусӣ (фавт 887), яке аз нахустин  муҳаддисон.

МАДАНИЯТИ МУСТЬЁ, маданияти палеолити қадим, ки баъди маданияти Ашел инкишоф ёфта, бо маданияти палеолити давраҳои охир иваз шудааст. Охири солҳои 60 асри 19 археологи франсавӣ Г. Мортилье дар гори Ле-Мустьеи дар ҷанубу ғарбии Франция воқеъгашта кашф кардааст. Дар Аврупо, шимоли Африка, Шарқи Наздик ва Осиёи Миёна паҳн буд. Маданияти Мустьё …

МАЛТОИҲО, халқ, аҳолии асосии Малта. Шумораашон 420 ҳазор нафар (1978). Ба забони мальтоӣ (гурӯҳи сомӣ) гап мезананд. Эътиқодмандон пайрави мазҳаби католикии д. Эҳтимол, аслашон финиқӣ бошад. Мальтоза чандин асрҳо зери тасарруфи юнониён, римиҳо, арабҳо ва ғ. буданд. Машғулияти асосии Мальтонҳо деҳқонӣ, чорводорӣ, моҳигирӣ ва баҳрнавардист.