Ҷуғрофия

ШУҒНОВ, қароргоҳи бисьёрқабатаи палеолитӣ боло, ки дар болооби д. Яхсу, наздикии деҳаи Шуғнови Дарвоз воқеъ гаштааст. Бостоншиноси советӣ В. А. Ранов с-ҳои 1969— 70 дар Ш. ҳафриёт гузаронид. Ш. дар баландии 2000 м аз сатҳи баҳр воқеъ гашта, яке аз баландтарин қароргоҳҳои палеолитии дуньё ба шумор меравад. Қабатҳои маскун дар …

ШУЛМАК, деҳаест дар С. қ. ба номи Боқӣ Раҳимзодаи p-ни Ғарм, ҳудуди с-зи «40-солагии Тоҷикистон». Аз деҳа то маркази С. қ. 7 км, то район 24 км. Деҳа мактаби ҳаштсола ва китобхона дорад. Соҳаҳои хоҷагиаш чорводорӣ, боғдорӣ ва картошкакорист.

ШТАТҲОИ МУТТАҲИДАИ АМЕРИКА, united States of America, ШМА, давлатест дар Америкаи Шимолӣ. Масоҳ. 9,4 млн км . Аҳолиаш 239,7 млн наф. (1986), аз ҷумла 85% сафедпустҳо, қариб 12% зангиён, қариб 3% намояндагони дигар нажодҳост; аҳолии шаҳрӣ 73% (I960). Забони расмӣ — англисӣ. Бештари аҳолӣ ба динҳои протестанты ва католикӣ эътиқод …

ШРИ-ЛАНКА (то 1972 Цейлон, дар маъхазҳои асримиёнагӣ Саран-деб), Республикаи Демократии Социалистин Шри-Ланка, давлатест дар Осиёи Ҷанубӣ, дар ҷаз. Шри-Ланкаи уқ. Ҳинд. Ба Иттиҳоди Британияи Кабир дохил аст. Масоҳ. 66,6 ҳаз. км8. Аҳолиаш зиёда аз 15 млн наф. (1986), асосан сингалҳо (70%) ва тамилҳо (22%). Аҳолии шаҳрӣ 22,4% (1971). Забони расмӣ …

ШОҲРӮД, номи яке аз қадимтарин ва калонтарин иншооти обёрӣ дар Бухоро. Ш. тақр. дар ох. ҳазораи 1 то м. б ибт. милод кофта шуда, ах д. Зарафшон оғоз меёфт. Дар асрҳои миёна Руди Зар ё Наҳри Зар ном дошт ва аз мобайни ш. Бухоро мегузашт. Номи Ш. шакли тағйирёфтаи «шаҳрруд» …

ШОҲИИ ЮНОНИИ БОХТАР, номи давлати ғуломдорӣ дар Осиёи Миёна, ки дар ибтидо терр. Бохтар, Суғд, Мариғён ва эҳтимол, қисман Чочу Фарғонаро дар бар мегирифт. Ш. Ю. Б. тақр. с. 250 то м. дар натиҷаи таназзули империяи Селевкиён ва аз он ҷудо шудани мулкҳои ҳозираи Осиён Миёна ба вуҷуд омад. Асосгузораш …

ШОТЛАНДИЯ як қисми маъмурию сиёсии Британияи Кабирро гӯянд. Қисми шимолии ҷаз. Британияи Кабир ва ҷазҳои ҳамшафатро ишғол мекунад. Баъзе ҳуқуқҳои автономӣ дорад. Масоҳ. 788 ҳаз. км2. Аҳолиаш 5,2 млн наф. (1981), асосан шотландиҳо, бо яке аз шеваҳои забони англисӣ гуфтугу мекунанд; забони адабӣ — анплисӣ. Ш. ба 9 музофоти маъмурӣ …

ШИРКЕНТ, Шеркент, дарьёест дар р-ни Турсунзодаи PСС Тоҷикистон., шохоби рости д. Қаратоғ (ҳавзаи Сурхондарьё). Болооби Ш. Сандалдарьё ном дорад. Тули Ш. 54 км, масоҳ. ҳавзааш 330 км2. Ҳавзаи дарьё дар нишебии ҷануби қ-куҳи Ҳисор воқеъ гаштааст. Манбааш барфу пирях. Дарьё тобистон пуроб (то 118 м3/ сон) ва зимистон камоб (2,5—3 …

ШИНГ, деҳаест дар p-ни Панҷакенти вил. Ленинобод, маркази С. к. Шинг. Дар ҳудуди к-зи «Правда». Аҳолиаш 1240 наф. (1966). Аз деҳа то маркази район 50 км. Соҳаҳои хоҷагӣ тамокукорӣ, ғаллакорӣ, чорводорӣ, боғдорӣ ва обчакорист.

ШИМОЛ, нуктаи шимол, наздиктарин нуктаи Қутби Шимоли олам, ки дар он ҷо уфуқи математикӣ (ё ҳақиқӣ) ва меридиани осмон ҳамдигарро бурида мегузаранд.