Ҷуғрофия

ТУРУМТАЙКӮЛ, кӯлест дар болооби дарёи Тӯққузбулоқ (ҳавзаи дарёи Рунд). 15 км дуртар аз ағбаи Қӯйтезак, дар баландии 4215 м аз соҳили баҳр воқеъаст. Кӯл дар натиҷаи бо морена банд шудани водӣ пайдо шудааст. Тулаш 6990 м, бари кӯл дар наздикии банди об 1400 м, чуқуриаш то 27 м. Масоҳат сатҳи …

ТУРСУНЗОДА, райони маъмурии тобеи реопублика. Санаи таъсисаш 19 январи 1935 (то 6 декабри 1979 Регар ном дошт). Масоҳаташ 1175,4 км2. Аҳолиаш 24 ҳазор нафар (1985), тоҷикон,—ӯзбекҳо, русҳо, тоторҳо ва ғайра. Район 9 Совети қишлоқ (Кирол, Навобод, Пахтаобод, Работ, Сешанбе, Чапаев, Якуми Май, Ғарав, Қаротоғ) дорад. Маркази район — шаҳри Турсунзода. …

ТУРСУНЗОДА (то 17. 2. 1978— Регар), шаҳри тобеи республика, маркази маъмурии раёни Турсунзода. Санаи ташкилаш 7 декабри 1952. 57 км гарбтар аз шаҳри Душанбе, дар водии Ҳисор воқеъ гаштааст. Стансияи роҳи оҳан (Регар). Аҳолиаш 27 ҳазор нафар (1976) Ш Соҳаҳои саноаташ; металлургияи ранга (Заводи алюминийи Тоҷикистон), таҳвили металл (заводи асбобҳои …

ТУРКМАНИСТОН, Республикаи Советии Сосиалистии Туркманистон (Туркменистан Социалистик Республикасы), дар ҷанубу ғарби Оснёи Миёна воқеъ аст; аз ғарб бо баҳри Каспий иҳота мебошад. Масоҳаташ 488,1 ҳазор км2. Аҳолиаш 3118 ҳазор нафар (1984); туркманҳо (1892 ҳазор нафар, 1979), русҳо, ӯзбекҳо, қазоқҳо, тоҷикон ва ғайра. Аҳолии шаҳрҳо 47%. Туркманистон 5 вилоят, 44 район, …

ТУРКИЯ, Республикаи Туркия (Тurkiye Сumhuriyeti), давлатесг дар Осиёи Ғарбӣ ва қисман дар ҷануби Европа. Бо баҳрҳои Миёназамин, Эгей, Мармар ва Сиёҳ иҳота аст. Масоҳаташ 781 ҳазор км2. Аҳолиаш 47,2 млн нафар (1983); аҳолии шаҳрӣ қариб 49%. Қариб 90% аҳолӣ туркҳоанд, инчунин курдҳо (беш аз 4 млн нафар) ва дигарон истлқомат …

ТУРКИСТОН, қаторкӯҳест дар силсилаи кӯҳҳои Ҳисору Олой, дар ҳудуди РСС Тоҷикистон ва РСС Узбакистон. Аз шарқ ба ғарб (аз банди кӯҳи Мастчоҳ, ки бо қаторкӯҳи Олой пайваст аст, то наздики қалъаи Фармонтеппа) ба масофаи қариб 340 км тӯл кашидааст. Баландиаш то 5509 м, дар интлҳои шарқӣ то 5621 м. Асосан …

ТУРКИСТОН, шаҳрест дар вилояти Ҷимкенти РСС Қазоқистон Стансияи роҳи оҳан. Аҳолиаш 71 ҳазор нафар (1981). заводҳои пахтатозакунӣ, масолеҳи оинокорӣ, антибиотикҳои хӯрокӣ ва ғайра, инчунин омӯзишгоҳҳои тиббӣ ва педагогӣ, техникуми индустриалию педагогӣ дорад. Дар Туркистон ансамбли меъморӣ ва мақбараи Хоҷа Аҳмади Ясавӣ (асри 14) ҳастанд.

ТУНУКОБА, тунукоб, пастоб, ҷойҳои на чандон чуқури дарё, кӯл ва баҳру уқёнусҳоро гӯянд, ки релефи қаъри онҳо нисбатан тез баланд шуда, ба ҳаракати мавҷу ҷараён ва ҳаёти организмҳои зинда таъсир мерасонад. Тунукобаҳое, ки чуқуриашон аз 10 ва 20 м камтар аст, барои киштигардӣ хатарноканд.

ТУНИС, Республикаи Тунис давлатест дар шимоли Африка. Масоҳаташ 164,2 ҳазор км2. Аҳолиаш 6,9 млн нафар (1963); асосан арабҳои Тунис Забони расмӣ—арабӣ. Ба дини ислом эътиқод доранд. Пойтахташ шаҳри Тунис. Аз ҷиҳати маъмурӣ ба 18 вилоят тақсим шудааст. Сардори давлат — президент. Органи олии қонунбарор — Маҷлиси милли. Ҳудуди Тунисро ҳамвориҳои …

ТУНДРА (аз финӣ tunturi — теппаҳои бедолу дарахт), як навъ минтақаи набототро гуянд, ки бештар дар ҳудуди тундраи Евросиё ва Америкаи Шимолӣ паҳн шуда, ба бешазор (аз Ҷануб) ва биёбонҳои арктикӣ (аз шимол) ҳамҳудуд аст. Тундра иқлими хунук ва яхбандии бисёрсола дорад. Дар куҳҳои Скандинавия, Урал, Сибир, Аляска ва Канадаи …