Гуногун

ЭРАЗМИ РОТТЕРДАМӢ (Erasmus Roterodamus), Дезидерий (28. 10.1469 Роттердам —2. 7.         1536, Базель),  файласуф, нависанда, филолог ва гуманисти давраи Эҳё. Дар Ун-ти Париж (1495—99) таҳсил ва дар Франция, Англия, Германия, Италия, Швейцария зиндагӣ кардааст. У муаллифи асари «Мадҳи ҳамоқат» мебошад. Дар он муаллиф одоби маъ-ули даврашро мазаммат карда, нуқсонҳои замонаш (мунофиқӣ, …

ЭПИЛЕПСИЯ, ниг. Саръ.  

ЭПИКУРЕИЗМ, таълимотест, ки дар заминаи ақидаҳои Эпикур ба вуҷуд омадааст. Э. ҳамчун мактаби фалсафӣ аввал дар Афина — «Боғ»-и Эпикур пайдо шуда, минбаъд ғояхояшро дар Рим Лукреций идома додааст. Дар таълимоти бисьёр мутафаккирони давраи эҳё ва намояндагони гуногуни равияҳои материалистию маорифпарварии а-ҳои 17—18 Э. инкишоф ёфт. Э. ҳамчун таълимоти ахлоқӣ …

ЭПИКУР (Epikuros; 341 то м., ҳаз. Самос—270 то м., Афина), файласуфи материалист Юнони Қадим. Аз с. 306 дар Афина зиндагӣ карда, мактаби фалсафиро таъсис намуд. Аз Э. чанд мактуб, афоризмҳо ва васиятномаҳо боқӣ мондаанд. Э. фалсафаро аз физика, назарияи маърифатӣ ва ахлоқ иборат медонад. Дар физика у пайрави назарияи зарраҳои …

ЭНЦИКЛОПЕДИЯИ СОВЕТИИ ТОҶИК (ЭСТ), нахустин энциклопедияи универсалии тоҷик, ки мувофиқи қарори КМ ПК Тоҷикистон ва Совети Вазирони РСС Тоҷ. (3 июни 1968, N 198) дар Душанбе нашр мешавад. ЭСТ 8 ҷилд (ҷ. 1—1978; ҷ. 2—1980; ҷ. 3—1981; ҷ. 4-1983; ҷ. 5— 1984; ҷ. 6-1986; ҷ. 7—1987; ҷ., 8-1988 бо тиражи …

ЭНДО… (аз юн. endon — дохил), қисми аввали калимаҳои мураккабро гуянд, ки дарунӣ (дохилӣ)-ро ифода мекунад (мас., эндометрит, эндоскопия ва- ғ.)

ЭНГЕЛЬС (Engels) Фридрих (28.И. 1820, Бармен, Германия—5. 8. 1895, Лондон), яке аз асосгузорони коммунизми илмӣ, дӯст ва ҳамкори К. Маркс, муаллим ва доҳии пролетариати байналхалқӣ. Падараш фабрика дошт. С-ҳои 1841—42 зимни хизмати ҳарбӣ дар Берлин ба ун-т рафта, ба ҷавонгегелчиён ҳамроҳ шуд. Дар китобчаи «Шеллинг ва масъалаҳои кашфу шуҳуд» (1842) …

ЭМУЛСИЯҲО (аз лот. emulsus — 1 покиза, ҷушидаи), системаҳои дисперсиро гуянд, ки аз қатраҳои майдаи моеъ иборат буда бо дигар моеъ 1 (муҳити дисперсионӣ) омехта шудаанд. Э.-и рост, монанди «равған дар об» бо чакраҳои моеъи ғайриқутбӣ (масалан, равғани минералӣ дар об) ва Э.-и баръакс, монанди «об дар равған», яъне чақраҳои …

ЭЛЮВИЙ (аз лот. eluvio—шустаи), таҳнишастҳои ковокро гӯянд, ки дар натиҷаи фарсоиши (вайроншавии) ҷинсҳои куҳӣ ба вуҷуд омада, дар ҷои пайдоиши худ боқӣ мемонанд. Вобаста ба хусусияти ҷинсҳои куҳӣ ва хелҳои фарсоиш (механикӣ, химиявӣ, органикӣ) таркиби механикии Э. гуногун мешавад. Аз ҳамин сабаб Э. дар як ҷо ҳамчун тудаи ҷинспораҳо (сангҳои …

ЭЛЕКТРО…, қисми калимаҳои мураккабест, ки ба электрик мансуб аст (мас., электрод, электроскоп).