САДТУМОНӢ, гули к о ф а р, гули маҷаҳ, саллагул, пион (Paeonia), ҷинси гиёҳҳои бисёрсола ё буттаҳои қадпасти ҳамешасабзест аз оилаи маҷаҳиҳо (Paconiaceae). Барги пармованди чок-чок ё себарга, гули калон-калону (бараш 6—12 см) серопулбарг (гули намудҳои худрӯл Садтумонӣ 5—8-барга)-и зард, сафед, сурх, гулобӣ ва тухми сиёҳи ҷилодор, меваи «баргак» дорад. …

САДҒ (арабӣ—миёни чашму гӯш), судғ, чайка, гиҷгоҳ, гӯшаи а б р ӯ, дар тибби қадим маваееро гӯянд, ки дар мобайни чашм ва гӯш воқеъ аст.

САДРУЛИН (Хоҷаев) Шаҳобуддин (1902, шаҳрт Хуҷанд—1982, Тошкент), яке аз аввалин комсомолони республика, иштирокчии фаъоли мубориза барои барпо ва мустаҳкам намудани Ҳокимияти Советӣ дар Тоҷикистон ва Ӯзбекистон. Аз оилаи хизматчӣ. Аъзои КПСС аз соли 1920. Дар мактаби русин маҳаллии Хуҷанд таҳсил намудааст. Аа рӯзҳои аввали Ҳокимияти Советӣ дар Туркистон дар органҳои …

САДРУДДИНИ ШЕРОЗӢ Муҳаммад ибн Яҳёи машҳур ба Садрулмутаолиҳин ва Мулло Садро (1572, Шероз —1640, Басра), яке аз намояндагони мутааххири фалсафаи асрҳои миёнаи Шарқ. Маълумоти ибтидоиро дар назди падараш гирифтааст. Баъд аз вафоти падараш ба Исфаҳон меояд. Дар назди файласуфи машҳури давраи сафавия шайх Бадоӣ улуми ақлӣ ва нақлӣ ва дар …

САДРИИ ТОШКАНДӢ (соли таваллуд ва вафоташ номаълум), шоири тоҷик (асрт 16). Ҷараёни зиндагиаш чандон равшан нест. Дар Самарқанд зиндагӣ ва эҷод кардааст. Мутриби соли 1604 Садрии Тошкандиро дар Самарқанд дида, ба ҳунари шоирии ӯ тан медиҳад ва дар «Тазкират-уш-шуаро» чанд ғазали ӯро ба тариқи намуна овардааст. Абёти зерин намунае аз …

САДРИДДИНОВ Талбак Садриддинович (таваллудаш январи 1921, деҳаи Лоҷирки райони Сангвор, ҳозира pайони Комсомолобод), пахтакор, Каҳрамони Меҳнати Сотсиалистӣ (1981). Аъзои КПСС аз соли 1956. Омӯзишгоҳи педагогии Ғармро хатм кардааст (1944). Муаллим, директор» мактаби миёнаи ба номи В. И. Ленин (1939—1945), инспектор, мудири кабтнетн методии шӯъбаи маориф (1945—1949), котиби Комитети иҷроияи pайони …

САДРИ ҶАҲОН, унвони ҳокимони феодалии Бухороӣ охири асри 12 ва ибтидои асри 13 аз хонадони Бурҳон. Аввалин шахси ба ин унвон соҳибшуда фақеҳи тариқати ҳанафия Абдулазиз ибни Умар буд, ки ӯро Султон Санҷари салҷуқӣ раиси (ҳокими) Бухоро таъин кард. Сонитар Садри ҷаҳон ба тобеияти Қарахониён афтод, вале ба василаи дастгирии …

САДРИ ХУҶАНДӢ Садруддини Абдуллатиф ибни Собит (собит таваллудаш номаълум — вафоташ 1196), шоири форс-тоҷик. Авфии Бухороӣ дар «Лу- боб-ул-албоб» хислатҳои неки инсонии Садии Хуҷандиро ситоиш намуда, дар бораи шоирин ӯ менависад: «Ва бо ин ҳама фазоилу шамоил ӯро шеърест матбӯъ ва дар тозию порсӣ ва назму наср қудрати ӯ комил». …

САДРИ ХИЁБОНӢ (соли таваллуд ва вафоташ номаълум), шоири форс- тоҷик (асри 16). Дар Хиёбон ном мавзеи шаҳри Табрез ба дунё омадааст. Илмҳои расмии замонашро омӯхтааст. Дар тазкираҳо ӯ чун ҳофизи Қуръон зикр гардидааст. Аз осори адабиаш намунаи каме дар тазкираҳо боқист. Ин байт аз ӯст: Қадат ниҳоли тубиву тубӣ равон …

САДРИ САРИР Қозӣ Абдулвоҳид (1809/10, Балх —25. 7. 1886, Бухоро), шоир, олим ва ходими сиёсии тоҷик. Таҳсили илмро дар зодгоҳаш cap карда, дар Бухоро идома дод ва тамоми илмҳои расмии замонро аз худ кард. Хусусан дар илми бадеъ, фалсафа, таърих, луғат, назария ва амалияи мусиқӣ яке аз номдорони замон гардид. …