Назарияи навъҳо  дар хи­мия, назарияест, ки пайвастҳои хи- миявиро маҳсули дар пайвастҳои «маъмул»-и камшумор ивазшавии як элемент (радикал) бо элементи (радикали) дигар мешуморад. Ин назарияро согҳои 1839—1840 химики франсавӣ Ж. Б. Дюма пешниҳод кардааст. Соли 1853 химики дигари франсави Ш. Жерар «Назарияи навъҳои нав»-ро кор карда баромад. Мувофиқи Назарияи навъҳои …

Назарияи мувозинат номи муштараки як қатор таълимотҳои иҷтимоию таърихии ғайримарксистист, ки ҷараёни инкишоф ва амалиёти ҷамъият ё унсурҳои онро дар асоси принсипи мувозинати аз табиатшиносӣ гирифташуда таъбир мекунанд. Дар асри 17 пайдо шуда (Б. Спино­за, Т. Гоббс, Г. В. Лейбнитс), сани­тар аз тарафи позитивистов (О. Конт, Г. Спенсер ва дигарон) …

Назарияи мошин ва механизмҳо (НММ) илмест дар бораи методҳои умумии тадқиқу лоиҳакашии мошин ва механизмҳо. НММ-ро шартан ба ду қисм: назарияи механизмҳо ва назарияи мошинҳо ҷудо мекунанд. Фаслҳои асосии НММ-ро синтези механизмҳо, динамикаи мо­шин ва механизмҳо ва назарияи мошин-автоматҳо ташкил медиханд. Дар фасли синтези меха­низмҳо схемаи оптималии механизм ва параметрҳои …

Назарияи маҷмӯъҳо таълимотест дар бораи хосиятҳои умумии маҷмӯъҳо, алалхусус маҷмӯъҳои беинтиҳо. Мафҳуми маҷмӯъ аз ҷумлаи соддатарин мафҳумҳои  математикист, он таъриф дода намешавад, аммо бо мисолҳо шарҳ додан мумкин аст. Чунончи, дар бораи маҷмӯи китобҳои ягон. китобхона, маҷмӯи нуқтаҳои хати рост, маҷмӯи ҳалҳои ягон муодила сухан ронда метавонем. Китобҳои китобхонаи мазкур, …

Назарияи маърифат гносе­ология, эпистемология, яке аз фаслҳои фалсафа буда масъалаҳои бунёди маърифат ва имкониятҳои он, таносуби дониш ва воқеиятро омӯхта, заминаҳои умумии маърифатро тадқиқ мекунад. Дар фалсафаи дунёи қадим масъалаи асосии Назарияи маърифат масъалаи таносуби донишу тахмин ва ҳақиқату иштибоҳ буд. Зимнан дониш бо мавзӯи худ алоқаманд дониста мешуд. Масалан, …

Назарияи математикиест, ки хосиятҳои скаля- рӣ, векторӣ (ё умуман тензорӣ) -и майдонҳоро, яъне ҳавзаҳои фазо (ё сатҳ)-еро тадқиқ, мекунад, кӣ ба ҳар як нуқтаи М-и онҳо адади и(М) (масалан, ҳарорат, фишор, зичӣ, тадохули магнитӣ) ё векторӣ а(М) (масалан, суръати зарраи моеъи ҷорӣ, шиддатнокии майдони қуввагӣ, аз ҷумла майдонҳои электрӣ ва …

Назарияи космологиест, ки дар он марҳалаҳои аввалини инкишофи Коиноти том таъбири физики ёфтаанд. Олими белгиягӣ Жорж Леметр натиҷаи мушоҳидаҳои астрономии Эдвин Ҳабблро таҳлилу таркиби фи­зики карда ба хулоса омад, ки Коинот дар гузаштаи дур дар як пола­ти фавқулодда зич буду бо мурури замон ба ҷувбиш омада, сахт таркид ва дар …

Назарияи буржуазиест, ки ғоян тадри- ҷан барҳам хурдани тафовутҳои иқтисодӣ, сиёсию идеологии байни ка­питализму сотсиализм ва дар охир якшавии онҳоро тарғиб  мекунад. Солҳои 50 дар натиҷаи инқилоби илмию техникӣ ва инкишофи ҷамъиятикунонии истеҳсолоти капиталистӣ ба вуҷуд омадааст. Голбрейт, У. Ростоу (ШМА), Я. Тинберген (Нидерланд) ва дигарон намояндагони асосии Назарияи конвергенсия …

Назарияи кинетикии газҳо фасли физикаи назариявист, ки бо методнои статистикӣ хосиятҳои газҳоро дар асоси тасаввурот доир ба сохти молекулавии газ ва қонуни муайяни таъсири мутақобили молекулаҳои он меомӯзад. Таҳти мафҳуми Назарияи кинетикии газҳо одатан назарияи просесс­ҳои номувозинатро мефаҳманд, на­зарияи ҳолатҳои мувозинат бошад, ба механикаи статистикии мувози­нат мансуб аст. Назарияи кинетикаи …

Назарияи квантии релятивистии зарраҳои элементарӣ ва таъсири мутақобили онҳоро гӯянд. Аз соҳаҳои умдатаринн физикаи назариявии муосир аст, ки дар он умумитарин қонуниятҳои физики омӯхта мешаванд. Назарияи квантии майдон хусусиятҳои заррано ва майднҳо, фазо ва вақтро дар ягонагӣ муоина мекунад. Электроди- намикаи квантӣ аввалин Назарияи квантии майдони фотонҳо ва электронҳо гардид. …