Ҷуғрофия

РЕСПУБЛИКАИ ШАРҚИ ДУР (РШД), республикаи демократӣ дар Сибири Шарқӣ ва Шарқи Дур (1920 —1922), ки дар он синфи коргар бо сарварии Партияи коммунистӣ мавқеи асосӣ дошт. Республикаи Шарқи Дур бо ташаббуси Владимир Илич Ленин ташкил ёфт. Республикаи Шарқи Дур 6 апрели 1920 дар Съезди муассисони меҳнаткашони Верхнеудинск эълон карда шуд. …

ХИТОЙ, Чин, Республикаи Халқии Хитой, Ресспубликаи Халқии Хитой, давлатест дар Осиёи Марказӣ ва Шарқӣ. Аз шарқ бо баҳрҳои Зард, Шарқи Хитой ва Ҷануби Хитой иҳота шудааст. Қад-қади соҳил ҷазираҳои сершумор (калонтаринашон ҷазираҳои Тайван ва Хайнан) мавҷуданд. Масоҳаташ 9,6           млн км2. Аз ҷиҳати миқдори аҳолӣ калонтарин мамлакати ҷаҳон мебошад—1046,39 млн нафар. …

ХИРОСИМА, шаҳрест дар Япония, дар қисми ҷанубу ғарбии ҷазираи Хонсю. Бандар дар делтаи дарёи Ота: Маркази маъмури префектураи Хиросима, Аҳолиаш 852 ҳазор нафар (1977). Маркази муҳимми наклиёт, саноат ва маданият. Корхонаҳои саноати мошинсози (киштисозӣ, дастгоҳу асбобсозӣ), ҳарбӣ, резинҳои техникӣ, чӯбгарӣ, коғаз, бофандагӣ дорад. Университет ҳаст. Шаҳр дар атрофи қалъаи князи …

ХИНГОБ, Хингов, дарёест дар РСС Тоҷикистон, шохоби чапи дарёи Вахш. Аа якшавии дарёҳои Гармо ва Қирғизоб ба вуҷуд омадааст. Дарё аз пиряхи Гармо ибтидо ёфта, дар наздикии деҳаи Лабиҷар ба дарёи Вахш мерезад. Тулаш 196 км, масоҳати ҳавзааш 6660 км2. Шохобҳои калонаш: Рагнов, Сариоб, Сурхоб, Бохуд ва Оби мазор. Xингоб …

ХИЁНАТ БА ВАТАН, мувофиқи қуқуқи совотӣ кирдори махсусан хавфноки давлатиро гуянд. Қасдан ба истиқлолияти давлат, дахлнопазирии территория ё иқтидори қарбии СССР зарар расондаи Xиёнат ба Ватан дониста мешавад. Ба тарафи душман гузаштан, ҷосусӣ кардан, ошкор намудани сирри давлатӣ ё ҳарбӣ, ёрӣ расондан ба давлати хориҷӣ барои фаъолияти душманон ба муқооили …

ХЕРСОН, вилоятест дар РССУкраина 30 марти 1944 таъсис ёфтааст. Масоҳат 28,5 ҳазор мм2. Аҳолиаш 1205 ҳазор нафар (1984), аҳодии шаҳрӣ 60%. 18 райони маъмури, 8 шаҳр ва 30 пгш дорад; маркаааш шаҳри Херсон. Дар ҳудуди пастиҳои Наздибаҳрисиёҳ ҷойгир шудааст. Дарёи асосиаш Днепр. Дар ҳудуди Xерсон обанбори Каховка воқеъ аст. Харорати …

ХЕРСОН, шаҳр, маркази вилояти Херсони РССУкраина, бандари баҳрӣ дар резишгоҳн дарёи Днепр. Узели роҳи оҳан Аҳолиаш 340 ҳазор нафар (1984). Соҳаҳои асосии саноаташ: мошинсозӣ (аз он ҷумла киштисозӣ), коркарди нефт, саноати сабук, хӯрокворӣ, масолеҳи бинокорӣ. 3 мактаби олӣ, 2 театр ва ғайра дорад. Соли 1778 бунёд ёфтааст; аз 1783— шаҳр, …

ХЕЛСИНКИ (финӣ Неlsinki), Гелсингфорс (шведӣ Неlsingfors), пойтахти Финляндия. Дар соҳили халиҷи Фин воқеъ гаштааст. Калонтарин бандари мамлакат, узели роҳҳои нақлиёт. Аҳолиаш 485 ҳазор нафар (4985). Маркази асосии саноати мамлакат. Мошинсозӣ (киштисозӣ, электротехника, электроника, асбобсозӣ), саноати бофандагӣ, химия, дӯзандагӣ, чарму пойафзол, хӯрокворӣ (қаннодӣ, спирту арақ, ордкашӣ, тамоку) ва чинию фаянс ривоҷ …

ХЕВА, шаҳрест дар вилояти Хоразми РСС Ӯзбакистон 30 км дуртар аз стансияи роҳи оҳан Урганҷ воқест. 3аводҳои пахта. сафолот, комбинати қолинбофӣ, фабрикаи армуғон ва ғайра дорад. Бино ба маълумоти археологӣ Xева дар охири асри 1 то мелод бунёд шудааст. Охири асри 16—1920 пойтахти хонии Хева, солҳои 1920—’24 — пойтахти Республикаи …

ХАРКОВ, вилоятест дар ҳайати РССУкраина 27 феврали 1932 таъсис ёфтааст. Масоҳаташ 31,4 ҳазор км2. Аҳолиаш 3126 ҳазор нафар (1984). Аҳолии шаҳрӣ 77%. 25 район, 16 шаҳр ва 62 птш дорад. Марказаш шаҳри Харков. Вилоят дар канори ҷанубу ғарбии баландии Миёнаи Рус ҷой гирифтааст. Иқлимаш континентии мӯътадил. Ҳарорати миёнаи январ аз …