Гуногун

МУҲАССИЛОНА аз арабӣ  ҷамъоварандаи андоз), андозест, ки дар Осиёи Миёна муҳассил ба фондаи худ аз деҳқонон меситонд. Азбаски муҳассилон аз ҳокимияти марказӣ маош намегирифтанд, онҳо ҳангоми ғундоштани андози давлатӣ бо иҷозати амир (шоҳ) ба фондаи худ бо номи Mуҳассилона андозе мерӯёнданд. Mуҳассилона дар адҳи Темуриён бо фармони султон Хусайн (солҳои …

МУҲАРРАМ (ар. (ҳаром кардашуда), номи моҳи аввали солшумории қамарии ҳиҷрӣ. Ин  моҳро арабҳо барои он «муҳаррам» номи­даанд, ки дар он ҷанг кардан мамнӯъ буд. Дар даҳ рӯзи аввали моҳи Муҳаррам аҳли шиа имом Ҳусайнро ёдоварӣ намуда, ба марги ӯ мотам мегиранд. Дар ин рӯзҳо, хусусан рӯзи 10-ум, ки ошуро номида …

МУҲАММАД ИБНИ ТОҲИР (соли таваллуд ва вафоташ номаълум), охирин намояндаи сулолаи Тоҳириён, ки солҳои 862—873 ҳукмронӣ кардааст. Мулкҳои Муҳаммад ибни Тоҳир, ки Хуросон ва Мовароуннаҳрро дар бар мегирифтанд, тобеи хилофати араб буданд. Дар аҳди Муҳаммад ибни Тоҳир давлати Тоҳириён рӯ ба таназзул овард. Соли 873 лашкари Яъқуби Саффорӣ лашкари Муҳаммад …

МУҚАННАЪ (соли таваллуд номаълум — вафот 783), лақаби Ҳошим иб-ни Ҳаким — пешвои шӯриши халқҳои Осиёи Миёна ба муқобили исти-логарони араб ва феодалону ашрофони маҳаллӣ. Дар яке аз деҳаҳои Марв дар оилаи косиб ба дунё омадааст. Дар ҷавонӣ козур будааст. Бино ба маълумоти Нартахӣ фаъолияти сиёсиаш дар аҳди Умавиён cap …

МУҒҶАПАЙВАНД, як навъи пайванд; ба ниҳоли хасак муғҷаи навъи беҳтарини дарахти меваро пайванд мекунанд. Нигаред низ Пайванд.

МУҒСУ, дарёест дар pайони Ҷиргатоли Республикаи Советии Сотсиалистии Тоҷикистон. Аз як шудани дарёҳои Селдара ва Савуқсой ба вуҷуд омада, аз водии тангу чуқури байни қаторкӯҳҳои Паси Олой ва Пётри I ҷорӣ мешавад. Дар наздикии деҳаи Домбрачӣ бо дарёи Қизилсу як шуда Сурхоб ном мегирад. Тӯлаш 88 километр, масоҳати ҳавзааш 7070 …

МУҒОЛАТА (арабӣ ба ғалат андохтан, гумроҳ кардан), паралогизм, хатои мантиқии беғараз ва ғайричашмдошт. Муғолата ба софизм — хатоҳои дар мулоҳизаҳо қасдан содиршаванда (баҳсҳо, мунозираҳо) муқобил гузошта мешавад.

МУҒ (лотинӣ—magus, юн.—magos, аз форсии қадима — магуш), мартабаи рӯҳонии зардуштиро гӯянд, ки поинтар аз мубадон меистад; коҳин дар давлатн Моди Қадим. Бо интишори зардуштия дар ғарби Эрон Муғҳо Зардуштро пайғамбари худ шинохтанд. Дар зардуштияи ибтидоӣ Муғҳо як қатор тағйиротҳо дароварданд; таълимоти зардуштияи замони Парфияю Сосониён дар Эрон (асри 3 …

МУШТАКНАВАРД, наварди тақсимот, наварди муштакдори мошин, ки ин ё он механизми мошин аз муштакҳои он бо тартиби муайян ба ҳаракат меоянд. Масалан, дар муҳаррики дарунсӯз Муштакнавард сари вақт кушода ва пӯшида шудани клапанҳои газтақсимкунандаро таъмин мекунад; дар насосҳои сӯзишворӣ бо таъсири муштакҳои Муштакнавард плунжерҳо ба кор медароянд. Муштакнаврдро аз пӯлод …

МУШРИФОНА (аз арабь мушриф), як навъи андоз дар Осиёи Миёна, ки ба фоидаи мушриф аз дещқонон рӯёнида мешуд. Аз асри 13 то ғалабаи Револютсияи Кабири Сотсиалистии Октябр ҷорӣ буд. Миқдори андоз дар ҷойщои мухталиф гуногун буда, аз ҳар хирмаи як корсон (қариб як пудро ташкил мекард) ғалла медоданд. Дар Дарвоз …