Гуногун

МЕНЬШЕВИЗМ, ҷараёни асосии оппортунистӣ дар социал-демократияи Россия, як навъи оппортунизми байналхалқӣ. Дар Съезди 2-юми РСДРП (1903) пайдо шуда, душманони плани ленинӣ барпо намудани партияи типи нави марксистиро (ниг. Большевизм) муттаҳид кард ва ҳангоми интихоби муассисаҳои марказии партия ақаллияти овозҳоро гирифт (номаш аз ҳамин ҷост). Меншивизм бо пешгузаштагони худ дар ҳаракати …

МЕНЗУЛА (лот. mensula — мизча), мизчаест, ки барои кашидани нақшаи маҳали харитаи он истифода мешавад. Мензула аз тахтачаи квадратӣ — планшет, таҳмон ва штатив иборат аст. Мензуларо бо кипрегель ҳангоми раемгирии мензулӣ ба кор мебаранд.

МЕМОРАНДУМ (лот. memorandum-—айнан, он чи, ки бояд дар хотир дошт), 1) варақаи хотирот; қайди хотирот; 2) дар муносибатҳои байналхалқӣ — ҳуҷҷати дипломатӣ, ки моҳияти масъаларо дар мукотибаи дипломатӣ муфассал ифода менамояд. Меморандум ҷиҳатҳои  амалию воқеии масъала, далелҳои шайъию юридикиро дар бар мегирад. Меморандумро ба нотаи мухтасар илова ё даҳонӣ изҳор …

МЕЛИОРАЦИЯ (аз лот. meliora- tio — бедгардонӣ), маҷмӯи тадбирҳои техникӣ ва ташкилию хоҷагии қатъиян беҳтар намудани ҳолати замин. Мелиорация имконият медиҳад, ки комплекси шароити табиии ноҳияҳои калон ба манфиати одам тағйир дода шуда, барои флора ва фаунаи фоидабахш дар дохили хок режими мусоиди об, даво, гармӣ ва ғизо ва дар …

МЕКСИКА (халиҷи Мексика), баҳри нимкушоди уқёнуси Атлантик. Дар назди соҳилҳои ҷан. шарқи Амери­каи Шимолӣ, байни нимҷаз-ҳои Флоридаю Юкатан ва ҷазираи Куба воқеъ аст. Масоҳ 1543 ҳазор км2, Чуқуриаш то 4376 м, ҳаҷми об 2332 км3. Ба халиҷ д. Миссисипи мерезад. Аз Мек­сика ҷараёни Гольфстрим cap мешавад. Дар шимоли халиҷ аз …

МЕКОНГ, дарёи калонтарини нимҷаз. Ҳиндухитой. Аз хоки Хитой, Лаос, Кампучин ва Вьетнам ҷорӣ шуда, қисман сарҳади байни Ла­ос ва Бирмаю Таиландро ташкил медиҳад. Тӯлаш 4500 км, масоҳати ҳавзааш 810 ҳазор км2. Аз Қ-кӯҳи Тантлан кӯҳсори Тибет cap шуда, ба б. Ҷануби Хитой мерезад ва делтаи хеле васеъро (қариб 70 ҳаз. …

МЕЗОПАУЗА (аз мезо.. ва лот. pa­use — қатъ шудан), қабати ҳудудии атмосфера аст, ки дар баландии тақр. 80 км байни мезосфера ва термосфера воқеъ гардидааст. Дар ин қабат абрҳои парешон (нуқратоб) ташаккул меёбанд.

МЕЗОЛИТ (аз мезо.. ва юн. lit- hos — сайг), асри миёнаи санг, дар паи гузариш аз палеолит ба неолит. Муқаррар карда шудааст, ки давраи Мезолит дар Европа 10—7 ҳазор сол, дар районҳои шимолӣ 6—5 ҳазор сол, дар Шарқи Наздик 12—9 ҳазор сол пеш аз ин давом намудааст. Маданияти Мезолит гуногун …

МЕЗОЗАВРҲО (Mesosauria), як гурӯҳ хазандаҳои мурдарафтаи обҳои ширинро гӯянд, ки дар охирҳои давраи карбон ва аввали давраи перм зиндагӣ кардаанд. Дарозии Мезозаврҳо қариб 1 м буд. Онҳо калтакалосщакл буданд. Сар, гардан ва танаи «дарозрӯя, думи дароз ва дандонҳои сершумори сӯзаншакл доштанд. Пойҳои ақибашон аз пойҳои пеш дарозтар буд. Моҳӣ ва …

МЕЗЕНЬ, дарьёест дар РАСС Коми ва вил. Архаягеньски РСФСР. Тӯлаш 966 км, масоҳати ҳавзааш 78 ҳазор км2. Аз ботлоқзори нишебиҳои ғарбии кряжи Тиман cap шуда ба б. Сафед мерезад. Манбааш барфу бо­рон. Сарфи миёнаи об 886 йг/сон, максималиаш 9530 мэ/сон. Давраи обхезӣ май — июнь. Аз охирҳои октябр то охирҳои …