Гуногун

ЭТЕ (Ethe) Ҳерман (13. 2. 4844, Стралсунди Гормания —1915, Англия), шарқшиноси немис. Шуъбаи забоншиносии Ун-тҳои Грейсвальд ва Лойпцитро хатм кардааст. С. 1865 ба унвони докторе ноил гашт. Баъдтар ба Мюнхен кучида, дар онҷо ба омузиши забонҳои форсию арабе ва туркӣ машғул шуд. С-ҳои 1875— 1915 дар Ун-ти Аберистуит (Англия) аз …

ЭСХИЛ Aishylos (тақр. 525, Элевсин —458 то м., Сицилия), шоир ва драматурги Юнони Қадим. Аз хонадони ашроф. Дар мусобиқаи драматургҳо 12 маротиба пирӯз шуда буд. Аз 80 асари драммавии Э. танҳо 7-тоаш боқӣ мондааст. Эҷодиёти Э., ки ба давраи нашъунамои демократияи Афина (а. 5 то м.) рост меояд, тадқиқи назари …

ЭСКУДО (исп. ва португ. escudo, айнан — repo), 1) воҳиди пули Португалия, Мозамбик ва дигар мамлакатҳоро гуянд, ки ба 100 баробар сентаво аст. Мувофиқди қурби Банки давлатии СССР (апр. 1982) 100 Э.-и португ.—1 суму 02 тин.

АБУЛҚОСИМ АБДУРРАҲМОН ибни Алӣ ибни Абусодиқ (соли таваллуд номаълум – вафот 1068), табиб, шогирди Ибни Сино. Абулқосим Абдураҳмон ба асарҳои Ҷолиус (Галей) «Китоб-ул-манофеъ-ил-аъзо» («Китоб доир ба манфиати узвҳои инсон»), Хусайн ибни Исҳоқ «Китоб- ул-масоил фи-т-тиб» («Китоби масъ- алаҳои тиб»), Буқрот (Гиппократ) «Китоб-ул-фусул» («Китоби фаслҳо») ва «Китоб-ут-тақдимат-ул-маърифат» («Китоб дар бораи пешогоҳӣ») …

АБУЛҒОЗИХОН (1603 – 1663, Урганҷ), хони Хева, таърихнигор, шоир. Дар Урганч ба дунё омада, дар ҳамон ҷо умр ба cap бурдааст. Соли 1645 аз тарафи ӯзбекони Арал хон интихоб гашта, баъди муборизаҳои бисёри дохилӣ хони Хева гардид. Барои мустаҳкам намудани ҳокимияти худ бо туркманҳову қалмоқҳо ва хонигарии Бухоро муборизаҳои шадиде …

АБУЛВАҶД (соли таваллуд ва вафот номаъ­лум), шоири точик (асри 16). Бо тахаллуси «Фориғӣ» шеър гуфтааст. Аз зумраи шоирони Мовароуннаҳр аст. Хоҷа Ҳасани Нисорӣ дар тазкирааш «Музаккир-ул-аҳбоб» Абулваҷдро чун марди фозил ва хуштабъ васф кардааст. Дар дарбори шоҳ Бобур (хукмронии 1485 -1530) хидмат намуда, ба обрӯю эътибори баланд ноил гашта буд. …

АБУҲАЙЁНИ ТАВҲИДӢ Алӣ ибни Муҳаммад ибни Аббоси Шерозӣ (тақрибан 923 – тақрибан 1010), файдасуф, фақеҳ, адиб, мутасаввиф ва наҳвии форсу тоҷик. Қисми зиёди ҳаёташ дар Бағдод гузашта, он ҷо наҳвро аз Абусаиди Сайрафӣ ва Алӣ ибни Исои Румонӣ, фикхи шофеиро аз Абуҳомиди Марвазӣ ва Абубакри Шофеӣ, фалсафаро аз Абусулаймони Мантиқӣ …

ЭРОЗИЯИ МЕТАЛЛҲО, аз таъсири газ, моеъ, зарбаҳои механикӣ ва разрядҳои электрӣ тадриҷан вайрон (хурда) шудани сатҳи маснуоти металлиро гуянд. Э. м. процесси муштараки физикӣ ва физикию химиявӣ буда дар натиҷаи таъсири муҳит, ҳароратҳои тағйирёбанда ва ғ. ба вуҷуд меояд.

ЭРКАЕВ Мулло (тав. 9. 5. 1910, деҳаи Сайроби p-ни Бойсуни РССУзб.), муаррихи советии тоҷик, академики АИП СССР (1967), доктори илмҳои таърих (1964),  проф. (1963), Муаллими Хизматнишондодаи Мактаби РСС Тоҷ. (I960), Ходими Хизматнишондодаи Илми РСС Тоҷ. (1964).      Аъзои КПСС аз с. 1940. С. 1929 Дорулмуаллимини Тошкент, 1939 фак-ти таърихи Ии-ти давлатии …

ЭРЙИГИТОВ Туйчӣ (1921, деҳаи Булоки p-ни Ашти вил. Ленинобод —1943), Қаҳрамони Иттифоқи Советӣ (1944, баъди марг). То Ҷанги  Бузурги Ватани дар к-зи «Пахтакор»-и p-ни Ашт чупон буд. Аз рӯзҳои аввали ҷанг ихтиёрӣ ба армияи амалкунанда рафт. Дар муҳорибаи Сталинград иштирок карда, сахт ярадор шуд. Э. корнамоии А. Матросовро такрор карда, …