САХАРОЗА, қанди найшакар ё лаблабу, яке аз муҳимтарин дисахаридҳост, ки дар ҳамаи растаниҳои фотосинтезкунанда мавҷуд аст. Моддаи кристаллии беранги дар об ҳалшаванда; I гудозиш 185—186*Селсия. Аз таъсири кислота ба осонӣ гидролиз шуда глюкоза ва фруктоза ҳосил мекунад. Сахароза аз ҷумлаи карбогидратҳоест, ки ба хубӣ дар растаниҳо ҳазм мешаванд; карбогидратҳои дар …

САХАЛИН, ҷазираест дар соҳили шарқии Осиё, дар ҳайати вилояти Сахалини Республикаи Советии Федеративии Сотсиалистии Россия РСФСР. Аз Шимол ба.Ҷануб (аз дим.- Елизавета то дим. Крильон) ба масофаи 948 километр тӯл кашидааст. Бараш ба ҳисоби миёна тақрибан 100 километр. Масоҳ. 76,4 ҳазор километр2. Бо баҳрҳои Охота ва Япоп иҳота шудааст. Сахалинро …

САХАЛИН, вилоятест, дар ҳайати Республикаи Советии Федеративии Сотсиалистии Россия РСФСР, 20 октябр 1932 ташкил шудааст. Масоҳаташ 87,1 ҳазор километр9. Аҳолиаш 685 ҳазор нафар (1984). Сахалин 17 райони чаъмурӣ, 19 шаҳр ва 34 посёлкаи типпи шаҳр дорад. Марказаш — шаҳри Южно-Сахалинск, Сахалин бо ордени Ленин мукофотонида шудааст (1967). Табиати вилоятро нигаред, …

САФОЛ, маснуот ва ашёест, ки дар натиҷаи ба ҳам омехтани гилмоя, хамираи минералҳо, оксидҳо ва дигар моддаҳи ғайриорганикӣ ва пухтан ҳосил мешавад. Ҳамираи Сафол баъди пухтан сифатан тағйир ёфта, ба материали хӯби силикатӣ табдил ме- ёбад. Сафол дар рӯзгор (зарфиёт), сохтмон (хишт, сафоли бомпӯш, нова, сафолтахта, кошӣ, ҷузъҳои муҷассамаҳо), техника, …

САФЕДАҲО, протеинҳо, моддаҳои органикии калонмолекулаи табииеро гӯинд, ки аз аминокислотаҳо таркиб ёфта дар сохту фаъолияти организмҳо мавқеи муҳим доранд. Фридрих Энгелс Сафедаҳоро заминаи шакли билогии ҳаракати материя донистааст. Маҳз ба туфайли Сафедаҳо дар организм мубодилаи моддаҳо ва табдили энергия ба вуҷуд меояд. Сафедаҳо функсияҳои муҳими физиологиро адо мекунанд. Пеш аз …

САФЕДОР (Рори1из), ҷинси дарахтест аз оилаи бедҳо. Баргаш дандонадор ё бедандонаи гуногуншакл (дилшакл, байзашакл, гурдашакл, паррашакл ва ғайра); гулаш майдаи якҷинса (баъзан дуҷинса), хӯшагулаш «гӯшворак», пеш аз баргбарорӣ мешукуфад, шамол гардолуд мекунад. Ғӯзааш 2-4-паллаи сертухм, тухмаш майда (дарозиаш 1—3 миллиметр), дар нӯгаш пати пахтамонанд дорад. Дар дунё 45—50 намуди Сафедор …

САҚИЛ (арабӣ — вазнин, гарон), оҳангест дар қисми охирини мушкилоти ҳар як мақоми «Шашмақом». Сақил асосан бо танбӯр ва ё ансамбли асбобҳои халқӣ вазнин ва оҳиста-оҳиста иҷро мешавад. Сақил дар қисми созӣ ҳамчун шакли рондо маъмул шудааст (яъне шакле, ки дар он пас аз пайдо шудани мавзӯи нави мусиқӣ мавзӯи …

САҚАНКӮР, нигаред Самандар.

САҚАВӢ, нигаред, Лукнат.

САҒОНӢ Чағонӣ (1181—1252), олим ва луғатнависи форс-то- ҷик. Шарқи ҳолаш маълум нест. Сағонӣ муаллифи луғатҳои «Маҷмаъ-ул-баҳрайн» (12 ҷилд) ва «Ал-убоб-уз-зоҳир» (20 ҷилд) мебошад. Бо ин луғат дар пешрафти лексикографияи араб қиссаи сазовор гузоштааст. Луғатнависони сонӣ, аз ҷумла, муаллифи фарҳанги «Ал-Қомус — Фирӯз- ободӣ (асри 14), Юсуфи Мағрибӣ ва дигар аз …