Операсионализм, эмпиризми операсионалӣ, таълимоти фалсафиест оид ба азнавсозии операсионалии забони илм. Операсионализм вобаста ба муҳимтарин кашфиётҳое, ки дар физикаи ибтидои асри 20 ба амал омада, дар бораи сиришти гносеологии мафҳумҳои физикӣ, дар боби муносибати онҳо ба тачриба ва ғайра масъала бардоштаанд, пайдо шудааст. Операсионализмро П. У. Бриҷмен солҳои 20 ба …

Операторҳои пайваста, мафҳумест дар назарияи операторҳо. Ду оператори хаттии махдуд Т ва Т* дар фазои Гилберт пайваста номида мешаванд, агар барои ҳамаи векторҳои х ва у-и фазои Гилберт (Н) вобастагии (Гх, у) = (зс, Тфу) ҷой дошта бошад, Масалан, агар ь ь J J I «■(*. V) I dxdv<+ОС а …

Операторҳо дар назарияи к в а н т ӣ, мафҳуми математикиест, ки дар аппарата математикии меха­никаи квантӣ ва назарияи квантии майдон истифода мешавад ва барои ба вектори муайяни ҳолат ё (функ­сияи мавҷӣ) V мувофиқ гузоштани дигар векторҳои (функсияҳои) муайян хизмат мекунад. Вобастагии байни Чг ва ‘Р’ дар шакли А ‘Ғ’ …

Оператори хаттӣ, ба фазоҳои хатти умумият додани мафҳуми таб- дили хаттй. Оператори хаттии фазоӣ Е гуфта функсияи Ғ(х)-ро ме­номанд, ки барои ҳамаи х муайян буда, қиматҳои он элементҳои фазои хаттии Е мебошанд ва шарти зеринро қонеъ мегардонад: Ғ (ах -j- Ру)! = аҒ(х) + РҒ(у), дар он х ва у — …

Оператори Лаплас, лапла­сиан, д е.л та-о пе р а тор, Д- оператор, операторы дифферен­циалии хаттиеро гӯянд, ки функсияи ф(х|, х2, …, хя)-и аз п тағйирёбанда (Х|, х2, …, хп) вобастаро ба функ­сияи Аф = мувофиқ мегузорад. Дар ҳолати хусусӣ Оператори Лапласро барои функсиям дутағйирёбандаи ф(х, у) ба шакли зерин менависанд: …

Оператор, мафҳуми математикиест, ки ба маънои васеъ мувофиқати элементҳои ду маҷмӯъ X ва У-ро ифода мекунад, яние бар ҳар як элементи х и маҷмӯи X и он элемен­ти у-и маҷмӯи У-ро мувофиқ мегузорад. Ба (мафҳумхри амал, инъикос, табдилот, функсия, ҳаммаъност. Элементи у-ро образи элементи х, х-ро прообраз (тимсол)-и у меноманд. …

Опера (итал. opera, айнан — таълиф аз лотинӣ opera — меҳнат, маснуот, асар), жанри санъати мусиқӣ-драмавиест. Асоси Опера— либретто дар ин жанр бо воситаҳои драматургияи мусиқӣ, пеш аз ҳама, тавассути мусиқии вокалӣ (овозӣ) таҷассумкунанда мешавад. Опера ҳамчун жанри мураккаб дар худ намудҳои гуногуни саноеъ: драматургия, мусиқӣ, санъати тасвирӣ, хореография ва …

Опарин Александр Иванович (2. 3. 1894, Углич — 21. 4. 1980, Моск­ва), биохимики назарияест оид ба пайдоиши ҳаёт дар рӯи Замин, академики Академияи Фанҳои СССР (1946; аъзо-корреспондент 1939), Қаҳрамони Меҳнати Сотсиалистӣ (1969). Соли 1917 Университети Моск­варо хатм карда, дар якчанд донишкадаҳои олӣ ва институтҳои тадқиқоти илмӣ кор кардааст. Солҳои 1942— …

Опалина (Opalina), як ҷинси ҳайвонҳои соддатарин, паразитест аз синфи қамчинакдорҳо. Танааш баргшакл (дарозиаш то 1 миллиметр) буда, бо қамчинакҳо пӯшида шудааст. Эктоплазма ва андоплазма бо даҳҳо, баъзан садҳо ядро аз ҳам чудо гаштааст. Сурохии даҳон надорад, бо тав­ри осмосӣ ғизо мегирад. Бо роҳи ғайриҷинсӣ (ба ду тақсимшавӣ) ва ҷинсӣ (копулясия) …

Опал (аз санскр. упал — санги қиматбаҳо), як навъ минерал, псев­догидрогели сахти табиӣ. Таркиби хпмиявиаш S1O2 • пН/); 2—14% об дорад. Сахтиаш 5—6,5; зичиаш •1800—2250 килограмм/метр9. Асосан беранг бу­да, вобаста ба омехтаҳои таркибаш сафед, зард, бӯр, сабз ва ғайра меша­вад. Дар табиат якчанд хели Опал маълум аст: гиалит, Опали асил, …