«Нағмаи Ушшоқ»  асарест оид ба масъалаҳои назарияи мусиқии классикии форс-тоҷик, ки ба қалами Мавлавӣ Муҳаммади Чиштӣ мансуб буда, дар Ҳиндустон дар асри 18 таълиф шудааст. Аз муқаддима ва се қисм (боб) таркиб ёфтааст. Дар муқаддима оид ба дарку эҳсос ва тафсири фарҳангии мусиқӣ ҳамчун илм ва санъати нафиса сухан меравад. …

Н а ғ м а  (ар. — наво, оҳанг), садои мусиқӣ, тон. Бо садо доданаш ба лаҳни хосу дар авҷи муайян аз дигар садоҳои табиӣ фарк мекунад. Олимони Шарқ Нағмаро ба ду навъ ҷудо кардаанд: қавлӣ (овози инсон) ва феълӣ (садои сози мусиқӣ). Оҳангу сурудҳо аз маҷмӯи зарбу Нағмаҳо таркиб …

Нағзакканӣ обилакӯбӣ, усули пешгирии нағзаки табиӣ бо роҳи сирояти сунъии одам ба воситаи вируси ваксинаи нағзак. Дар замонҳои қадим дар Хитой, Ҳиндустон, Африка усули вариолясия истифода мешуд. Мувофиқи ин усул ба зери пусти одами солим (ё ба пардаи луобии бинӣ) дубобча ё рими хушконидаи нағзакро мефиристоданд. Дар натиҷа беморӣ сабуктар …

Нағзаки растанӣ, шарка, касалии хавфноки меваҷоти донакдор, ки вируси Prunus virus 7 ба вуҷуд меорад. Дар рӯи барг, мева ва донаки растаниҳои касал доғҳои pax- pax ё ҳалқашакли зард ва б бунафши баланд пайдо мешаванд. Ҳангоми касалӣ карантини дохилӣ эълон мекунанд. Нағзаки растанӣ бештар ба олу, зардолу, олуча ва шафтолу …

Нағзак, чечак, 1) касалии си­роятии шадиди вирусӣ. Дар одам Нағзак аз замонҳои қадим маълум аст. Аз соли 1796 ба муқобили Нағзак ваксина (моя) мегузаронанд. Нағзак дар Россия аз асрҳои 15—16 ва дар Белоруссия аз соли 1908 маълум аст. Дар бисёр мамлакатҳои Осиё, Аме­рикаи Ҷанубӣ ва Африка вомехӯрад. Нағзак дар РСС …

Наът (ар. — таъриф, васф, ситоиш), яке аз унсурҳои асари бадеист дар адабиёти классикии форс- тоҷик. Дар адабиёти баъзе халқҳои Шарқ низ мушоҳида мешавад. Аксари шоирону нависандагони гузашта дар аввали маснавӣ, достонҳои лирикии эпикӣ, девонҳои ғазалиёту қасоид, баъзе асарҳои илмию таърихӣ ва ғайра баъди ҳамду муноҷот Наът гуфтаанд. Наътро асосан …

Наъно, пудинаи боғӣ, ҳулбӯи обӣ (Mentha_pi­perita), гиёҳи бисёрсолаи хушбӯест аз оилаи лабгулҳо. Баландиаш 50— 100 сантиметр, пояаш рости сершоха, баргаш кӯтоҳдумчаи байзашакли дарозрӯя (дарозиаш 3—6 сантмиетр, бараш 1,5—2 сантиметр), гулаш майдаи дуҷинса, сурхтоби бунафш, гулобӣ ё бунафш, хушбую сершаҳд (занбӯр аз гулҳои ҳар га наънозор то 200 кг шаҳд меғундорад), …

Наъл, олати филизиест, ки барои муҳофизати суми ҳайвоноти боркаши хонагӣ (асп, хар) ва пешгирӣ кар­дан аз фитшавӣ ба пошна ва тагчарми баъзе навъҳои пойафзол (кафш, мӯза ва ғайра) мезананд. Дар замонҳои пеш барои муҳофизати пошна кафши аз най, лиф, пахол, ресмон бофташуда ба кор мебурданд. Баъдтар аз оҳан сохтани Наъл …

Нашъамандӣ, гиёҳмандӣ, бангигӣ, наркомания, ҳолати ба моддаҳои наркотики (морфин, афъюн, кокаин, нашъа ва ғайра), хобовар (барбамил, нембутал, мединал ва ғайра), рафъи дард (промедол, фе­насетин, амидопирин ва ғайра) одат кар­дан (хуморӣ шудан). Ҳангоми Нашъамандӣ фаъолияти ҳаётии организм фақат дар сурати истеъмоли доимии наркотикҳо ба дараҷаи муайян нигоҳ дошта мешавад. Қатъи якбораи …

Нашъагиёҳ (Can­nabis ruderalis), як навъ растании худрӯест аз оилаи тутиҳо. Балан­дии пояаш 1—2 метр, барги парра- парраи рӯ ба рӯ ҷойгиршуда ва гули якҷинса дорад. Нашъагиёҳ асосан дар Осиёи Миёна (Помиру Олой, Тиёншон), қисми ҷануби европоии СССР, Кавказ, Сибири Ғарбӣ ва Европаи Ҷануби Шарқӣ паҳн шудааст. Дар Тоҷикистон Нашъагиёҳ дар …