Теги: Химия

САХАРИМЕТРИЯ (аз русӣ сахар —қанд ва …метрия), усулест, ки ба воситаи он ғилзати маҳлули моддаҳои аз ҷиҳати оптикӣ фаъол (асосан қанд) муайян карда мешавад. Шартҳои ченкуниро дар Сахаметрия стандартӣ кунонида, шкалаи асбоби ченкунанда (сахариметр)-ро тавре дараҷабандӣ мекунанд, ки ғилаати маҳлул бо % ифода шавад. Рилзати қандро аз рӯи Шкалаи байналхалқии …

САНОАТИ ХИМИЯ, як соҳаи саноатн вазнин, ки базаи моддию техникии химиконии хоҷагии халқро таъмии мекунад. Саноати химия аммиак, кислотаҳои минералӣ, ишқорҳо, нуриҳои минералӣ, сода, хлор ва ҳосилаҳои он, газҳои моеъ, пластмасса ва зифтҳои синтезӣ, наху ресмонҳои химиявӣ, масолеҳи рангубору фотохимиявӣ, реактивҳои химиявӣ, маҳсулоти химияи маишӣ ва ғайра истеҳсол мекунад. 3аводҳои …

РУТИН, квертсети н-з-р у т и н о з и д, пайвасти органикӣ аз гурӯҳи флавоноидҳо, ки молекулааш аз флавони квертсетин ва дисахариди рутиноз ташкил ёфтааст. Дар барги судоб, буттаи чой, марҷумак ва дигар растаниҳо мавҷуд аст. Рутин таъсири витаминӣ дошта, қобилияти гузаронандагии капиллярҳоро танзим ме¬намояд. Чун дору (бештар ҳамроҳи …

РИБОЗА, моносахаридест, ки дар ҳайати КРН ба таркиби ҷамеи ҳуҷайраҳои зинда дохил мешавад. Ҳосилааш — спирти рибит бошад, дар таркиби як қатор витаминҳо ва коферментҳо ҳаст. Рибоза моддаи кристаллӣ буда, дар об нағз ҳал мешавад; I гудозиш 86—87°Селсия

ХИНОНҲО, дикетонҳои сиклианд, ки дар онҳо гуруҳи >С = 0 ба системаи бандҳои дучанди бо ҳам алоқаманд дохил мешавад. Xинонҳо, бӯи тез доранд, кристаллҳои рангдоранд масалан, ранги бензохи8нон (I; t гудозиш 116°С) ва 1,4—нафтохинон (II; t гуд. 128,5°С) зард, ранги 0—бензохинон (III; t гудозиш 70—80°С бо таҷзия) ва антрахинон сурх …

ХИНИН, алкалоидест, ки дарпӯстлох ва дигар қисмҳои дарахтони Сinchona ва Remijia (дар мамлакатҳои тропикӣ месабзанд) мавҷуд аст. Хининро соли 1820 дар шакли холис олимони франсавӣ П. Пелте ва Ж. Каванту кашф ва соли 1944 олимони америкоӣ Р. Вудворд ва В. Деринг онро пурра синтез кардаанд. Хинин пайвасти полисиклии мураккаб мебошад.

ХИМИЯИ ЯДРОӢ, як қисмати химияро гӯянд, ки байни физикаи ядроӣ, радиохимия ва химияи физикӣ ҷой гирифтааст. Xимияи ядроӣ таъсири мутақобили табдилоти ядрои атом ва хусусияти моддаҳоро меомӯзад. Истилоҳи «Xимияи ядроӣ» аксар ба маънои радиохимия истифода мешавад.

ХИМИЯИ ФИЗИКӢ, як қисми химияро гӯянд, ки зуҳуроти хямиявиро омӯхта, қонуниятҳои онро дар асоси принсипҳои умумии физика муайян мекунад. Xимияи физикӣ аз фаслҳои зерин иборат аст: термодинамикаи химиявӣ, кинетикаи химиявӣ, таълимот оид ба катализ, ҳодисахои сатҳи, маҳлулҳо, химияи квантӣ, таълимот оид ба сохт ва хосиятҳои молекула, ион ва радикалҳо, химияи …

ХИМИЯИ ФАРМАСЕВТӢ, илмест, ки хосиятҳои физикӣ ва химиявии моддаҳои доруӣ, сохти онҳо, алоқаи байни сохт ва таъсирашонро ба организм, тарзи истеҳсоли дору, назорати сифати он ва шароити нигаҳдорию фурӯши онҳоро меомӯзад. Дар Xимияи фармасевтӣ ҳангоми омӯзиши моддаҳои доруӣ, қонунҳои асосии химияи умумӣ, ботаника, зоология, физиология, биохимия, микробиология, инчупии қонуну қоидаҳои …

ХИМИЯИ ТАҲЛИЛӢ, илмест оид ба усулҳои омӯзиши таркиби моддаҳо. Xимияи таҳлилӣ аз ду қисми асосӣ — галили миқдорӣ ва таҳлили сифатӣ иборат аст. Ғайр аз ин дар Xимияи таҳлилӣ таҳлили техникӣ низ вуҷуд дорад, ки ба маҷмӯи усулҳои таҳлили органикӣ, ғайриорганикӣ, сифатӣ ва миқдорӣ асос ёфтааст. Xимияи таҳлилӣ дар инкишофи …