Таджикистан – Энциклопедия на таджикском языке КИТОБАМ
МУРИДИЗМ, м у р и д и я (аз арабӣ мурид), истилодҳи шартиест, ки дар адабиёти руси нимаи дуюми асри 19 барои ифодаи ҳаракати миллию озо- дихоҳии кӯҳистониёни Кавкази Шимолӣ (солҳои 20—60 асри 19) истифода шудааст. Муридизм ҳамчун яке аз шохаҳои силсилаи нақшбандия фаъолияти сиёсиро бо тасаввуф даромехта буд. Ин ҷидати Муридизм дар тарғиби ғазовот ифода ёфтааст. Ба М. Ғозимуҳаммад (1795—1832), Ғамзатбек (1789— 1834), Шомил ,(1797—1871) ва ноибони онҳо Шайх Ҳоди Исмоил (аз деҳаи Курдамири музофоти Шервон), Мулломуҳаммад (аз деҳаи Яраг) ва Ҷамолуддин (аз деҳаи Кумух, Доғистони Марказӣ) — падарарӯси Шомил роҳбарй мекарданд. Идеологияи Муридизм ба муборизаи кӯҳистониёни пороканда ва гуногунзабони Кавказ тобиши динӣ ва муташаккилии муайян дода, дар баробари он кӯҳистониёни мазкурро аз дигар халқҳо ҷудо мекард, нисбат ба мардумони ғайри мусулмон нафрати онҳоро меафрӯхт ва ба ин минвол онҳоро аз ҳалли масъалаҳои иҷтимоӣ дур мекард. Муридизм баъди ба Россия ҳамроҳ шудани Кавказ (1864) барҳам хӯрд. Солҳои 1918—21 ғояҳои Муридизмро миллатчиёни буржуазӣ ва помешикони клерикалии иртиҷопараст дар Кавказ истифода бурданӣ шуданд.
Адабиёт: Смирнов Н. А., Мюридизм на Кавказе, Москва, 1963.
