ФРАНС (Ғгаnсе) Анатол (номи аслиаш Анатол Франсуа Тибо,) (1844—1924), нависандаи франсавӣ. Дар романҳои «Ҷинояти Силвестр Боннар» (1881), «Ақоиди Ҷаноби Жером Куаняр» (1893) танқиди ҷамъияти буржуазӣ ба назар мерасад. Дар романи «Таис» (1890) таассуби мазҳабии дини исавӣ мазаммат шудааст. Танқиди сохти буржуазӣ дар силсилароманҳои «Таърихи даври муосир» (1897—1901) боз ҳам амиқтар …

ФРАНК Иля Михайлович (таваллуд 23. 10. 1908, Петербург), физики советӣ, академики Академияи Фанҳои СССР (1968). Яке аз муаллифони шуоъафкании Черенков — Вавилов. Доир ба назария ва амалияи физикаи нейтронҳо тадқиқот бурдааст. Таҳти роҳбарии Франк реактори импулсии бо нейтроеҳои сареъ амалкунанда сохта шуд. Лауреати Мукофоти нобелӣ (1956, ҳамроҳи И. Е. Тамм …

ФРАНК (франсузӣ frans), 1) воҳиди пули Франсия; ба 100 сантимо баробар аст. Мувофиқи қурби Банки давлатии СССР (январи 1987) 100 франк —10 сӯму 43 тин. 2) Франки КФА (франки мустамликаҳои дар Африна будаи Франсия) ва франки КФП (франки мустамликаҳои дар уқёнуси Ором будаи Франсия) дар асоси декрети ҳукумати Франсия аз …

ФРАЗЕОЛОГИЯ (аз юнонӣ рhrasis— ибора, ифода ва логия), як қисми забонiиносист, ки маҷмӯи таркиб, ибора, ҷумлаҳои рехтаю устувор, қонуниятҳон инкишоф ва категорияҳои лингвистии онҳоро меомӯзад. Чунин ифодаҳои рехтаю устувори забонро воҳидҳои фраpеологm (фразеологизмҳо) меноманд. Ба воҳидҳои фразеологии забон ду ва ё зиёда калимаҳои мустақилмаъно (масалан, гурги борондида— шахси доно; маккор; …

ФРАЙ (Ғгуе) Ричард Нелсон (таваллуд 10. 1. 1920, Бирмингам), шарқшиноси америкоӣ. Пас аз хатми Университети шаҳри Ҳарвард (1946) ду сол дар назди профессор В. Б. Қеннинг забовҳои эронии қадим ва миёнаро омӯхтааст. Дар университҳои Теҳрон (1951—52), Франкфурт (1958—50), Ҳамбург (1968—69), Шероз (1969—74) кор кардааст. Ба қалами Фрай зиёда аз 100 …

ФОҶИА ДАР АРКИ БУХОРО, аз тарафи амир қатл карда шудани вакилони ҷавонбухориён ва болшевикони Совети Туркистон (2—10 марти 1918). Пас аз барпо гардидани Ҳокимияти Советӣ дар Туркистон амири Бухоро барои дар маҳалҳои руснишини аморат ба амал баровардани тадбирҳои инқилобӣ монеъ шуд ва ба сафирони совети эътибор надод. 2—3 марти 1918 …

ФОҶИА (арабӣ — бадбахтӣ, мусибат), трагедия, яке аз жанрҳои драма мебошад, ки бар конфликти тезу тунд асос ёфтааст ва қаҳрамонҳои асосии он дар охир ба ҳалокат мерасанд. Дар фоҷиа масъалаҳои дорои хусусияти иҷтимоӣ, таърихӣ ва фалсафӣ, задухӯрдҳои азими зиндагӣ, муборизаи навию кӯҳнагӣ, мавзуъҳои умумибашарӣ ифода меёбанд. Фоҷиа дар Юнони Қадим …

ФОХИРИ РОЗӢ Абӯмафохири Мунҷиқ (соли таваллуд ва вафот номаълум), шоири форс-тоҷик (асри 12). Дар Рай зиндагӣ ва эҷод кардааст. Шеърҳои Фохири Розӣ кам мондаанд. Аз ашъори у 13 байт дар «Маҷмаъ-ул- фусаҳо»-и Ризоқулихони Ҳидоят ва 3 қитъа дар «Ҳафт иқлим»-и Амин Аҳмади Розӣ зикр шудааст. Намунаи ашъори ӯ: Боли мурассаъ …

ФОФАНОВА Марианна Петровна (таваллуд 21. 10. 1921, заводи Пудеми РАСС Удм), шоира ва тарҷумони советии рус. Аз оилаи коргар. Соли 1943 ба Тоҷикистон омад. Соли 1949 институти адабии ба номи Горкийро хатм кард ва мухбири «Литературная газета» таъин гардид. Фофанова мушовири Иттифоқи Нависандагони Тоҷикистон, мудири шӯъбаи назми журнали «Памир» буд. …

ФОТОЭФФЕКТ, эффектиэлектрӣ, таҳти таъсири шуоъафкании электромагнитӣ (фотонҳо) электрон хориҷ кардани ҷисмро гӯянд. Фотоэфект ду навъ аст; 1) Фотоэфекти берунӣ, тавассути қонуни Эйнштейн чунин ифода мешавад; hv=+ , ин ҷо hv= энергияи фотон да мешавад; hv= энергияи фотон, А — кори баромад ва— энергияи кинетикии максималии электрон, h = собитаи Планк. …